Ιστορία και θεωρία των λογοτεχνικών γενών και ειδών

Abstract

Το διδακτικό εγχειρίδιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κύριο ή/και ως επικουρικό σύγγραμμα από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές ανθρωπιστικών επιστημών που διδάσκονται ξένη ή ελληνική λογοτεχνία, συγκριτική φιλολογία και θεατρολογία. Έχει ως αντικείμενο την κριτική παρουσίαση των γενών και των ειδών που εμφανίστηκαν, καθιερώθηκαν και κωδικοποιήθηκαν στην ιστορία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, αλλά και της θεωρίας περί αυτών μέσω της κριτικής επισκόπησης σημαντικών ποιητικών που έδρασαν ανά τους αιώνες και διαμόρφωσαν την αισθητική, την πρόσληψη και την παραγωγή της λογοτεχνίας. Εκκινώντας από την αποδοχή ότι «το γένος είναι η δομή της οποίας παραλλαγές είναι τα έργα» προσεγγίζουμε τις κατηγορίες και υποκατηγορίες της λογοτεχνικής παραγωγής με δύο τρόπους: α) από ιστορικής άποψης, ακολουθώντας εκ του σύνεγγυς την εμφάνιση, επιβίωση ή εξαφάνισή τους στις διάφορες εποχές δημιουργίας τους (άξονας διαχρονίας) και β) από θεωρητικής άποψης, διερευνώντας και παρουσιάζοντας τα χαρακτηριστικά εκείνα γνωρίσματα που μας επιτρέπουν την κατηγοριοποίηση των έργων σε συγκεκριμένα γένη και είδη (άξονας συγχρονίας). Για παράδειγμα, παρουσιάζουμε τόσο τα δομικά στοιχεία που διέπουν το είδος του μυθιστορήματος όσο και τις μεταβολές του ανά τους αιώνες. Συνδέουμε τη θεωρία με την πράξη μέσω παραδειγμάτων και πρακτικών εφαρμογών και γι’ αυτό τα κεφάλαια αποτελούνται από δύο μέρη: α) το πρώτο και μεγαλύτερο αναλύει τη σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή παρουσιάζοντας τα κυρίαρχα ή νεόκοπα είδη, ενώ παράλληλα εξετάζει τις «δράσεις» ή «αντιδράσεις» της θεωρίας και β) το δεύτερο μέρος απαρτίζεται από μικρά αποσπάσματα θεωρητικών κειμένων και σύντομο σχολιασμό τους (με στόχο την εξοικείωση των φοιτητών στην κριτική σκέψη) και από σύντομα αποσπάσματα κειμένων της νεοελληνικής και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας άμεσα συνυφασμένων με τα γένη/είδη που έχουν σκιαγραφηθεί στο αντίστοιχο κεφάλαιο.

The textbook can be used as a primary and/or supplementary text by undergraduate and postgraduate students of humanities studying foreign or Greek literature, comparative literature, and theater studies. Its aim is to critically present the genres and types that have appeared, become established, and been codified in the history of European literature, as well as the theory behind them, through a critical overview of important poets who have worked throughout the centuries and shaped the aesthetics, reception and production of literature. Starting from the acceptance that “the genre is the structure of which the works are variations” we approach the categories and subcategories of literary production in two ways: a) from a historical point of view, closely following the emergence, survival or disappearance in the various periods of their creation (the diachronic axis) and b) from a theoretical point of view, by investigating and presenting those characteristics that allow us to categorize works into specific genres and types (synchronic axis). For example, we present both the structural elements that govern the genre of the novel and its changes over the centuries. We link theory with practice through examples and practical applications, which is why the chapters consist of two parts: a) the first and largest part analyzes contemporary literary production, presenting the dominant or emerging genres, while also examining the “actions” or “reactions” of theory, and b) the second part consists of short excerpts from theoretical texts and brief commentary (aimed at familiarizing students with critical thinking) and short excerpts from modern Greek and European literature directly related to the genres outlined in the corresponding chapter.