Ευρωπαϊκό και συγκριτικό δίκαιο απαγόρευσης των διακρίσεων

Abstract

Το σύγγραμμα «Ευρωπαϊκό και συγκριτικό δίκαιο απαγόρευσης των διακρίσεων» αποτελεί προϊόν κοινής διδασκαλίας στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ. Η ύλη του δεν επικεντρώνεται μόνο στα δίκαια του ευρωπαϊκού νομικού χώρου, αλλά εμπλουτίζεται με συγκριτικά στοιχεία από δίκαια εκτός Ευρώπης, και ειδικότερα από το αμερικανικό δίκαιο, το οποίο έχει διαμορφώσει τις θεμελιώδεις νομικές έννοιες του κλάδου. Το βιβλίο δεν εξαντλεί όλες τις πτυχές του δικαίου μη διάκρισης. Στα δύο μέρη του εξετάζονται δύο καίρια ζητήματα: οι θεμελιώδεις έννοιες του κλάδου και οι λόγοι διάκρισης. Αντικείμενο εξέτασης αποτελούν, ειδικότερα, έξι θεματικές ενότητες. Στην πρώτη θεματική ενότητα προσεγγίζεται η έννοια της ισότητας, παρουσιάζονται τα σημεία διαφοροποίησής της από την έννοια της διάκρισης και αναλύονται οι επιμέρους εκδοχές της. Στη δεύτερη θεματική ενότητα παρουσιάζονται η γένεση του δικαίου μη διάκρισης στις έννομες τάξεις της αγγλοαμερικανικής νομικής παράδοσης, η διείσδυσή του στο δίκαιο των διεθνών και υπερεθνικών οργανισμών και η περαιτέρω μεταφύτευσή του στα δίκαια της ηπειρωτικής Ευρώπης. Στην τρίτη θεματική ενότητα προσεγγίζονται οι διάφορες μορφές διάκρισης από τη σκοπιά των ποικίλων εκδοχών της ισότητας. Αντικείμενο εξέτασης αποτελούν η άμεση διάκριση ως έκφραση της τυπικής ισότητας, η έμμεση διάκριση ως προσπάθεια προσαρμογής της αρχής της ισότητας στις ανάγκες της κοινωνικής πραγματικότητας, η παρενόχληση ως μορφή διάκρισης και ως προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, και τα θετικά μέτρα υπό τη διττή εκδοχή τους ως εξαίρεσης από την αρχή της ίσης μεταχείρισης και ως έκφρασης της ουσιαστικής ισότητας. Οι τρεις τελευταίες θεματικές ενότητες του βιβλίου αφορούν τους λόγους διάκρισης. Στην τέταρτη θεματική ενότητα εξετάζονται οι τρόποι ρύθμισης αυτών των λόγων και τα κριτήρια επιλογής τους. Στην πέμπτη θεματική ενότητα αναλύονται ορισμένοι λόγοι διάκρισης, όπως το φύλο, η ταυτότητα φύλου και ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η φυλή, η εθνοτική καταγωγή και η θρησκεία, η αναπηρία και η ηλικία, ενώ στην έκτη θεματική ενότητα προσεγγίζονται η διατομεακότητα και οι πολλαπλές διακρίσεις. Πρόκειται στην ουσία για τη διαπλοκή και τη συρροή των λόγων διάκρισης, που συζητούνται έντονα τα τελευταία χρόνια όχι μόνο στις αγγλοαμερικανικές, αλλά και στις ευρωπαϊκές έννομες τάξεις, προσδίδοντας μια πολυδιάστατη οπτική στο δίκαιο απαγόρευσης των διακρίσεων.

The present manual entitled "European and Comparative Αnti-Discrimination Law" is the result of a joint teaching at the Law School of the Aristotle University of Thessaloniki. The material of the book does not only focus on the laws of the European legal area. It is further enriched with comparative law information derived mainly from the laws of the Anglo-American tradition and in particular from American law that has shaped the fundamental concepts of the field. The book does not exhaust all aspects of anti-discrimination law. In its two parts, it addresses two key issues: the fundamental concepts of the discipline, on the one hand, and the grounds of discrimination, on the other hand. The book is divided into six thematic sections. In the first thematic section, the concept of equality, differentiation between equality and discrimination as well as the individual versions of equality, are approached. The second thematic section presents the genesis of anti-discrimination law in the legal orders of the Anglo-American legal tradition, its infiltration into the law of international and supranational organisations, and its further transplantation into the laws of continental Europe. The third thematic section of the book approaches the various forms of discrimination from the perspective of the different versions of equality. It examines direct discrimination as an expression of formal equality, indirect discrimination as an attempt to adapt the principle of equality to the needs of social reality, harassment as a form of discrimination and as an affront to human dignity, and positive action in its dual version as an exception to the principle of equal treatment and as an expression of substantive equality. The last three sections of the book deal with the grounds of discrimination. The fourth thematic section examines the ways of regulating these grounds and the criteria for their selection. The fifth thematic section analyses a number of grounds of discrimination, such as gender, gender identity and sexual orientation, race, ethnic origin and religion, disability, and age, while the sixth thematic section addresses intersectionality and multiple discrimination. In essence, this is the issue of the intertwining and confluence of grounds of discrimination that has been intensely debated in recent years, not only in the Anglo-American but also in the European legal orders, giving a multidimensional perspective to anti-discrimination law.