Τεκμηρίωση μουσειακών συλλογών

Abstract

Η κατάλληλη περιγραφή είναι ύψιστης σημασίας για τον εντοπισμό των αντικειμένων των συλλογών αλλά και για την ανάδειξη της αξίας τους. Στόχος του παρόντος συγγράμματος είναι να προσεγγίσει σφαιρικά το πεδίο της τεκμηρίωσης μουσειακών αντικειμένων στο πλαίσιο της διαχείρισης μουσειακών συλλογών. Αφού εισαγάγει στην έννοια των μουσείων και της περιγραφής των αντικειμένων τους, στη συνέχεια εξειδικεύει στις οδηγίες και στα πρότυπα που αφορούν τη δημιουργία μεταδεδομένων και τη διαδικασία αναπαράστασης γνώσης. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου, το περιεχόμενο του συγγράμματος αναπτύσσεται σε τρεις βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την έννοια του μουσείου ως φορέα πολιτισμικής κληρονομιάς και το πώς οι περιγραφές των αντικειμένων δημιουργούν δομημένα μεταδεδομένα. Τέλος, παρουσιάζεται ο τρόπος που τα μεταδεδομένα, παρότι δεν είναι υποκατάστατα των πόρων, μπορούν να λειτουργούν ως τέτοια στο πλαίσιο εκτέλεσης συγκεκριμένων διεργασιών. Ο δεύτερος άξονας σχετίζεται με την ανάλυση συγκεκριμένων οδηγιών και προτύπων μεταδεδομένων που αφορούν την τεκμηρίωση μουσειακών συλλογών. Αναλύονται συγκεκριμένα σχήματα προτύπων μεταδεδομένων και οδηγοί περιγραφής, όπως το Cataloging Cultural Objects (CCO), το VRA κ.ά., η χρήση των οποίων είναι διαδεδομένη σε μουσεία ανά την υφήλιο. Ο τρίτος άξονας αφορά τον τρόπο με τον οποίο τεχνολογίες που προάγουν την αναπαράσταση γνώσης –όπως τα σημασιολογικά δίκτυα, οι γράφοι γνώσης και οι οντολογίες– μετασχηματίζουν το περιβάλλον τεκμηρίωσης των μουσειακών αντικειμένων. Στο πλαίσιο αυτό, το σημείο ενδιαφέροντος μετατοπίζεται από την απλή περιγραφή ενός μεμονωμένου αντικειμένου στο περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτό νοηματοδοτείται και ερμηνεύεται. Για τη συγκεκριμένη προσέγγιση, σημείο αναφοράς είναι η οντολογία CIDOC-CRM, η οποία έχει αποτυπωθεί στο διεθνές πρότυπο ISO 21127:2023. Η εν λόγω οντολογία αναπτύχθηκε –και συνεχίζει την ανάπτυξή της– υπό την αιγίδα του International Council of Museums (ICOM).

Proper description is essential for locating objects in collections and for the enhancement of their value. This textbook aims to take a comprehensive approach to the field of museum object documentation in the context of museum collection management. After introducing the concept of museums and the description of their objects, it then specifies the guidelines and standards related to the creation of metadata and the process of knowledge representation. To achieve the above objective, the textbook is based on three main axes. The first axis concerns the concept of the museum as a cultural heritage institution and how descriptions of objects create structured metadata. Finally, it shows how metadata, although not a substitute for resources, can function as such in the context of performing specific tasks. The second axis analyses standards and guidelines related to museum collections documentation. Specific metadata schemas and description guidelines are analyzed, such as Cataloging Cultural Objects (CCO), VRA, etc., whose use is widespread in museums around the world. The third axis concerns how technologies that promote knowledge representation - such as semantic networks, knowledge graphs and ontologies - are transforming the documentation ecosystem of museum objects. In this context, the focus shifts from the mere description of an individual object to the context in which it is conceptualized and interpreted. For this approach, the reference point is the CIDOC-CRM ontology, which is captured in the international standard ISO 21127:2023. This ontology was developed - and continues its development - under the auspices of the International Council of Museums (ICOM).