Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση της αστικής κινητικότητας

Abstract

Το πώς οι άνθρωποι μετακινούνται σε μια αστική περιοχή καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα της και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Η κινητικότητα είναι ταυτόχρονα ένα ζήτημα χώρου, ασφάλειας, υγείας και κοινωνικής ευημερίας, αλλά και κατανάλωσης πόρων. Παρότι έχει επικρατήσει μια τεχνοκρατική, μηχανιστική ορολογία αναφορικά με τη χρήση και τον σχεδιασμό των δρόμων, στην πραγματικότητα η επιβολή του αυτοκινήτου, πραγματική και φαντασιακή, πάνω στην πόλη είναι μια ιστορική κατασκευή. Μέχρι την εισαγωγή των αυτοκινήτων στις πόλεις, οι δρόμοι ήταν χώροι ζωής και όχι μόνο κυκλοφορίας. Στο κεφάλαιο αυτό αναλύονται οι τρεις ιστορικές περίοδοι των πόλεων όσον αφορά τα μέσα μετακίνησης: η πόλη του περπατήματος, η πόλη των Μέσων Μαζικής Μετακίνησης (ΜΜΜ), η πόλη του αυτοκινήτου. Η σημερινή εποχή είναι μια μεταβατική περίοδος: ενώ στον αναπτυσσόμενο κόσμο η αυξητική τάση στη χρήση αυτοκινήτου συνεχίζεται, σε πολλές πόλεις του δυτικού κόσμου το αυτοκίνητο αρχίζει πλέον να θεωρείται παρελθόν, τουλάχιστον για τα πυκνοδομημένα κέντρα. Το κάλεσμα για απεξάρτηση των αστικών περιοχών από το αυτοκίνητο προέρχεται κατά κύριο λόγο από περιβαλλοντική σκοπιά, ως λύση στο πρόβλημα της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων και τους επακόλουθους ρύπους που σχετίζονται με την αυτοκίνηση. Παράλληλα όμως με το περιβαλλοντικό ζήτημα, η βιώσιμη κινητικότητα σχετίζεται άμεσα με την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής μέσα στην πόλη, με την οικονομική ανθεκτικότητα, αλλά και με τη δημοκρατική χρήση του δημόσιου χώρου, γι’ αυτό και αποτελεί βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας του ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού.

How people move about in an urban district defines to a great extent its character and the quality of life of its residents. Mobility is a multifaceted issue of distribution of space, safety, health and social wellbeing, and resource consumption. Although a technocratic, machine-oriented terminology regarding how streets are designed and used has prevailed in postwar decades and is still dominant, in reality, the supremacy of the car – real and imaginary – in urban space is a historical construction. Until the advent of the car, urban streets were spaces for living, not for mobility only. Three historical periods in urban history can be discerned: the city of walking, the city of public transport, the city of the private car. Our era is a transitional period: while in the developing world, the increase in car usage continues, in many western cities, the private car is beginning to be viewed as a relic of the past. The call for the reduction of the share of the car in urban mobility is coming mainly from an environmental point of view, not only to tackle urban air pollution but also as the need to reduce greenhouse emissions becomes an emergency, especially in the face of climate change. In parallel to this, sustainable mobility is a crucial issue for urban design: it is connected with safety and quality of life, with economic resilience, with the democratic use and distribution of open space, and therefore it is at the core of the human-centered philosophy.