Ελευθερία, αγωνισμός και δημιουργική πράξη κατά τον Κορνήλιο Καστοριάδη

Abstract

Το πέμπτο κεφάλαιο θα καταπιαστεί με την αγωνιστική ερμηνεία της ελευθερίας στο έργο του Καστοριάδη, τόσο στο επίπεδο του ατόμου όσο και μιας αυτόνομης κοινωνίας. Σύμφωνα με την προτεινόμενη επανερμηνεία της ελευθερίας, τα ελεύθερα άτομα και οι ελεύθερες συλλογικότητες χαράσσουν την πορεία τους στη ζωή λαμβάνοντας αναστοχαστικά αποφάσεις και επιλέγοντας από πραγματικά διαθέσιμες εναλλακτικές, oι οποίες όμως μπορούν να περιλαμβάνουν νέες δυνατότητες που φέρνουν στο φως οι ίδιοι οι δρώντες. Προσβλέπουν έτσι στην ελευθερία να αμφισβητούν, να αλλάζουν και να επανεπινοοούν τα πλαίσια της ύπαρξής τους πέρα από προκαθορισμένα όρια. Για να επεκταθεί ο ανοικτός αυτοπροσδιορισμός και το πραγματικό φάσμα των επιλογών και της ελεύθερης δημιουργίας απαιτούνται ιδιαίτερες προδιαθέσεις, πρακτικές και ρυθμίσεις. Η ελευθερία προϋποθέτει έτσι μια διαρκή διαδικασία κριτικής αντίστασης ενάντια στους κοινωνικούς και τους ψυχικούς φραγμούς και περιορισμούς.<br/><br/>Η αγωνιστική επανερμηνεία της ελευθερίας από τον Καστοριάδη αναθεωρεί παραδεδομένες αντιλήψεις με τρόπους που αντιμετωπίζουν κριτικά τις αδυναμίες της ουσιοκρατικής ελευθερίας και της αρνητικής ελευθερίας. Αυτή η ανασυγκρότηση της έννοιας αναδεικνύει τις διαστάσεις της αυτονομίας, της ανοικτής επιλογής και της αυτοδημιουργίας, τις οποίες περιέβαλαν με αξία ο Μαρξ, ο Καντ και ο Μπερλίν, αλλά και υπέσκαψαν λόγω της προσήλωσής τους σε μια παγιωμένη, σταθερή σύλληψη του ατόμου και της &#171;ουσίας του&#187; ή λόγω της αδιαφορίας τους για τη συγκρότηση του εαυτού και τους περιορισμούς του