Η αρνητική ελευθερία, τα αρνητικά της και ο Τζων Στιούαρτ Μιλ

Abstract

Εδώ μελετώνται οι φιλελεύθερες προσεγγίσεις που προτάσσουν την αρνητική ελευθερία, δηλαδή την απουσία κοινωνικών παρεμβάσεων στην κατά βούληση δράση του ατόμου (Α.Μπερλίν). Αυτές αποδεσμεύουν εν μέρει την ελευθερία από συγκεκριμένες αντιλήψεις περί ευζωίας και άλλα αμετάβλητα σχήματα. Δεν θίγουν, όμως, τα δεσμά των εσωτερικευμένων κοινωνικών προκαταλήψεων και των ψυχικών προσκολλήσεων του υποκειμένου, γιατί αδιαφορούν για τη συγκρότηση του προσώπου και παραγνωρίζουν την ανάγκη στοχαστικής ενασχόλησης με τον εαυτό. Παράλληλα, αποσυνδέουν την ατομική ελευθερία από την πολιτική αυτονομία. Ο προοδευτικός φιλελευθερισμός του Τζ.Στ.Μιλλ δεν εμφανίζει τις ίδιες αδυναμίες. Στον βαθμό που συνυφαίνει, όμως, την ατομική ελευθερία με την καλλιέργεια ενός ιδιαίτερου δυναμικού ικανοτήτων, κλίσεων και επιθυμιών του ατόμου δεν προάγει την ιδέα της ελευθερίας ως ανοικτής ταυτότητας και σχεδίου ζωής χωρίς εκ των προτέρων οριοθετήσεις.

This section examines liberal approaches that prioritize negative freedom — that is, the absence of social interference in the individual's actions at will (A. Berlin). These approaches partially detach freedom from specific conceptions of well-being and other fixed frameworks. However, they do not address the constraints of internalized social prejudices and the subject’s psychological attachments, as they disregard the formation of the self and overlook the need for reflective engagement with one's own identity. At the same time, they disconnect individual freedom from political autonomy. The progressive liberalism of J.S. Mill does not exhibit the same shortcomings. Yet, insofar as it ties individual freedom to the cultivation of a particular set of capacities, inclinations, and desires, it falls short of advancing the idea of freedom as an open-ended identity and life plan without pre-established boundaries.