Η αρνητική ελευθερία, τα αρνητικά της και ο Τζων Στιούαρτ Μιλ

Abstract

Εδώ θα μελετηθούν οι φιλελεύθερες προσεγγίσεις που προτάσσουν την αρνητική ελευθερία, δηλαδή την απουσία κοινωνικών παρεμβάσεων στην κατά βούληση δράση του ατόμου (Α.Μπερλίν). Αυτές αποδεσμεύουν εν μέρει την ελευθερία από συγκεκριμένες αντιλήψεις περί ευζωίας και άλλα αμετάβλητα σχήματα. Δεν θίγουν, όμως, τα δεσμά των εσωτερικευμένων κοινωνικών προκαταλήψεων και των ψυχικών προσκολλήσεων του υποκειμένου, γιατί αδιαφορούν για τη συγκρότηση του προσώπου και παραγνωρίζουν την ανάγκη στοχαστικής ενασχόλησης με τον εαυτό. Παράλληλα, αποσυνδέουν την ατομική ελευθερία από την πολιτική αυτονομία. Ο προοδευτικός φιλελευθερισμός του Τζ.Στ.Μιλλ δεν εμφανίζει τις ίδιες αδυναμίες. Στον βαθμό που συνυφαίνει, όμως, την ατομική ελευθερία με την καλλιέργεια ενός ιδιαίτερου δυναμικού ικανοτήτων, κλίσεων και επιθυμιών του ατόμου δεν προάγει την ιδέα της ελευθερίας ως ανοικτής ταυτότητας και σχεδίου ζωής χωρίς εκ των προτέρων οριοθετήσεις.