Μαρξ και ελευθερία

Abstract

Ο Μαρξ αποδίδει κεντρική θέση στη χειραφέτηση της δημιουργικής δράσης των ατόμων, την απελευθέρωσή της από δεδομένες αλήθειες και σφαίρες δράσης (με την κατάργηση π.χ. του καταμερισμού εργασίας). Οραματίζεται παράλληλα την οικοδόμηση μίας ελεύθερης συλλογικότητας που θα δημιουργεί συνειδητά τις μορφές της αντί να υποτάσσεται σε κοινωνικούς φετιχισμούς και αυτόνομες συστημικές δυνάμεις. Από την άλλη, ταυτίζει την ελεύθερη ζωή με συγκεκριμένες αντιλήψεις για το αγαθό (την πολύμορφη, διαρκή ανάπτυξη των δεξιοτήτων, των αναγκών και των υποδομών), ιδιαίτερες μορφές συνείδησης (κοσμικές, υλιστικές, εργαλειακές σε σχέση με τη φύση) και επιμέρους μορφές κοινωνικότητας (αρμονική συνύπαρξη σε μία κοινωνία αποκαθαρμένη από ριζικές πολιτικές συγκρούσεις, κατάργηση της αγοράς και κεντρικός κοινωνικός έλεγχος της οικονομίας στην αποκλειστική βάση της κοινωνικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής).

Marx assigns a central role to the emancipation of individuals' creative activity, envisioning its liberation from predetermined truths and spheres of action (such as through the abolition of the division of labor). At the same time, he imagines the construction of a free collective that consciously shapes its own forms, rather than submitting to social fetishisms and autonomous systemic forces. On the other hand, he equates free life with specific conceptions of the good — such as the multifaceted, ongoing development of skills, needs, and infrastructures — particular forms of consciousness (secular, materialistic, and instrumental in relation to nature), and distinct forms of sociality (harmonious coexistence in a society cleansed of radical political conflicts, abolition of the market, and centralized social control of the economy based solely on the social ownership of the means of production).