Διακαλλιτεχνικότητα - Διαμεσικότητα

Abstract

Ήδη στην αρχαιότητα είχε επισημανθεί η συγγένεια μεταξύ των διαφορετικών ειδών τέχνης, ο Σιμωνίδης λ.χ. χαρακτήριζε τη ζωγραφική ποίηση σιωπώσα και την ποίηση ζωγραφική λαλούσα, θέση που θα βρούμε και στην Ποιητική Τέχνη του Οράτιου: Ut pictura poesis. Στους νεώτερους χρόνους το ζήτημα θα εξεταστεί στο βαρύνον κείμενο του G. E. Lessing Λαοκόων ή Περί των ορίων μεταξύ ζωγραφικής και ποιήσεως (1766). Μετά την αναδρομή στους βασικότερους θεωρητικούς σταθμούς θα εστιάσουμε στην παρουσίαση σύγχρονων θεωριών και κυρίως παραδειγμάτων που θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση. Συγκεκριμένα, αναφορικά με το ζήτημα Λογοτεχνία και Εικαστικές Τέχνες θα χρησιμοποιηθεί το παράδειγμα του εξπρεσιονισμού στην ποίηση και τη ζωγραφική, για το ζήτημα Λογοτεχνία και Μουσική θα αναλυθεί το ποίημα Η φούγκα του θανάτου (Πάουλ Τσέλαν) σε σχέση με το μουσικό είδος της φούγκας, ενώ για το ζήτημα Λογοτεχνία και Κινηματογράφος θα εξεταστεί η μεταφορά στην οθόνη του έργου του Τόμας Μαν θάνατος στη Βενετία.

Already in antiquity, the affinity between different forms of art had been noted—for example, Simonides described painting as silent poetry and poetry as speaking painting, a view also found in Horace’s Ars Poetica with the phrase Ut pictura poesis (“as is painting, so is poetry”). In later times, this issue would be examined in G. E. Lessing’s seminal work Laocoön, or On the Limits of Painting and Poetry (1766). Following a brief overview of these major theoretical milestones, the chapter will focus on the presentation of contemporary theories and, above all, practical examples to aid understanding. Specifically: Regarding the relationship between Literature and the Visual Arts, we will explore Expressionism in both poetry and painting. For Literature and Music, we will analyze Paul Celan’s poem Death Fugue (Todesfuge) in relation to the musical form of the fugue. And for Literature and Cinema, we will examine the film adaptation of Thomas Mann’s Death in Venice.