Τέχνη και αισθητική στην ελληνική Αρχαιότητα

Abstract

Στο Κεφάλαιο 5 διερευνάται κριτικά το ερώτημα αν νομιμοποιούμαστε να προσεγγίζουμε σήμερα τα εικαστικά έργα της Αρχαιότητας ως «τέχνη» και με ποια ακριβώς έννοια. Αρχικά εξετάζεται το σημερινό σημασιολογικό εύρος της έννοιας «τέχνη» και διαπιστώνεται ότι αυτό μπορεί να περιγραφεί μόνο σε πολύ αδρές γραμμές με τη χρήση πιο συγκεκριμένων εννοιών, όπως η πολυσημία, η αισθητηριακότητα και η υλικότητα. Ωστόσο, καμία από αυτές δεν περιγράφει μια ειδοποιό διαφορά που επιτρέπει τη σίγουρη ταύτιση ενός πράγματος ως «έργου τέχνης». Στη συνέχεια εξετάζεται το αρχαίο νόημα του όρου «τέχνη» και διατυπώνεται το συμπέρασμα ότι στην ελληνική Αρχαιότητα ήταν πολύ ευρύτερο και δεν σχετιζόταν άμεσα με την αισθητική αξία ή το κάλλος ενός πράγματος, αλλά πρωτίστως με την πρακτική δεξιότητα, την εξειδικευμένη εμπειρία και την επινοητικότητα που απαιτούνταν για την κατασκευή του. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις διευκρινίζεται ότι τα «έργα τέχνης» της ελληνικής Αρχαιότητας ήταν λειτουργικά στο πλαίσιο μιας συλλογικότητας και ότι η όποια αισθητική τους αξία υπηρετούσε πρωτίστως αυτή τη λειτουργικότητα.

Chapter 5 critically investigates the question of whether we are justified in approaching the visual works of antiquity as “art” today, and in what precise sense. The chapter begins by examining the contemporary semantic range of the term “art,” concluding that it can only be outlined in very broad terms through more specific concepts such as polysemy, sensoriality, and materiality. However, none of these provides a definitive criterion that would allow for the unambiguous identification of an object as a “work of art.” The chapter then turns to the ancient meaning of the term technē, concluding that in Greek antiquity it had a much broader meaning, not directly associated with the aesthetic value or beauty of an object, but primarily with the practical skill, specialized knowledge, and inventive capability required for making it. Under these conditions, the chapter explains that ancient Greek “artworks” were functional within a collective context, and that any aesthetic value they possessed primarily served this functionality.