Ιστορία και Δραματολογία του Νεοελληνικού Θεάτρου 16ος -20ός αιώνας

Abstract

Το παρόν σύγγραμμα, απόρροια μακράς ερευνητικής και διδακτικής εμπειρίας της συγγραφικής ομάδας, επιδιώκει να καλύψει ένα βασικό κενό, καθώς θα προσεγγίσει συνδυαστικά και διαχρονικά την ιστορία και τη δραματολογία του νεοελληνικού θεάτρου. Σε ένα σχετικά σύντομο κεφάλαιο με τίτλο «Αντί Εισαγωγής» προβαίνουμε σε μια επισκόπηση του θέματος εάν υπήρξε θέατρο στο Βυζάντιο. Στα δεκαπέντε (15) κεφάλαια-ενότητες που ακολουθούν, παρουσιάζονται, ευσύνοπτα, οι ιστορικές προϋποθέσεις, οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιόδου, η πρόσληψη δυτικών ρευμάτων από την όψιμη κρητική Αναγέννηση έως το τρίτο μισό του 20ού αι., η μεταφραστική δραστηριότητα και η πρωτότυπη δραματουργία. Αναλύονται σημαντικοί συγγραφείς, θεατρικά έργα που συνιστούν τομή, καθώς και οι προϋποθέσεις εδραίωσης της σκηνικής πρακτικής έως τη θεμελίωση του επαγγελματικού θεάτρου. Γίνεται μνεία φαινομένων που σφραγίζουν την καμπή του 19ου αιώνα, όπως είναι η γένεση της θεατρικής κριτικής, το φαινόμενο του γυναικείου βεντετισμού και η ανάδυση της σκηνοθεσίας στον αρχόμενο 20ό αι., η ίδρυση των κρατικών σκηνών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, τέλος, η άνθιση του εμπορικού θεάτρου. Στον όψιμο 19ο και στον 20ό αι., προσεγγίζονται ιδεολογικά ζητήματα, όπως είναι η αναζήτηση της ελληνικότητας, η συνομιλία με την αρχαιότητα, και αναλύονται αισθητικά ρεύματα, όπως είναι ο μοντερνισμός και οι πρωτοπορίες του μεσοπολέμου. Η ταραγμένη περίοδος της Κατοχής και της Αντίστασης, και η μεταπολεμική Άνοιξη αναπτύσσονται επίσης, καθώς αποτυπώθηκαν και στο θεατρικό γίγνεσθαι, όπου, εκτός από ριζοσπαστικές πολιτικές πρωτοβουλίες (το θέατρο του βουνού), το νεοελληνικό θέατρο συναντάται με πρωτοπόρα δυτικά ρεύματα και είδη (π.χ. αμερικανικό θέατρο, θέατρο του παραλόγου), αλλά και αναδύεται το νεοελληνικό έργο μέσα από αξιόλογους Έλληνες συγγραφείς.

Η δομή του κάθε κεφαλαίου περιέχει: το ιστορικό́ και κοινωνικό́ πλαίσιο, τη Δραματουργία (δραματικά είδη, συγγραφείς, έργα), αποσπάσματα χαρακτηριστικών έργων, και Επίμετρο με βοηθητικά κείμενα (πρόλογοι, κρίσεις, σύνδεσμοι οπτικο-ακουστικού υλικού́ κ.λπ.). Ακολουθεί η Βιβλιογραφία και Ασκήσεις αυτο-αξιολόγησης.

This book, the result of a long research and teaching experience of the authors, seeks to fill a basic gap, as it will approach the history and dramaturgy of modern Greek theatre in a combined and chronological way. In a relatively short chapter entitled "Instead of Introduction" we proceed to an overview of the topic of whether there was a theatre in Byzantium. In the fifteen (15) chapters-sections that follow, the historical conditions, the cultural peculiarities of each period, the reception of Western currents from the late Cretan Renaissance to the third half of the 20th century, the translation activity and the original dramaturgy are presented concisely. Important writers, and plays that constitute a breakthrough are analysed, as well as the conditions for the consolidation of stage practice up to the foundation of the professional theatre. The book mentions phenomena that mark the turning point of the 19th century, such as the birth of theatre criticism, the phenomenon of the female star system and the emergence of stage direction in the early 20th century, the establishment of state theatres in Athens and Thessaloniki, and finally, the flourishing of commercial theatre. In the late 19th and 20th centuries, ideological issues were approached, such as the search for Greekness, the dialogue with antiquity, and aesthetic trends, such as modernism and the avant-garde of the interwar period. The turbulent period of the Occupation and the Resistance, and the post-war Spring are equally developed, as they are reflected in the theatrical scene, where, apart from radical political initiatives (“the Mountain Theatre”), the modern Greek theatre meets with pioneering Western currents and genres (e.g. American theatre, theatre of the absurd) but also emerging the modern Greek plays through notable Greek play writers.

The structure of each chapter contains the historical and social context, the dramatic literature (dramatic genres, authors, plays), extracts from typical plays, and an Epilogue with supporting texts (prologues, critiques, links to audiovisual material, etc.). Bibliography and Self-assessment Exercises follow.