Η μαγεία στην Ευρώπη, 15ος-18ος αι.

Abstract

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να προσφέρει μια αναλυτική επισκόπηση της πίστης στη μαγεία και των διώξεων για μαγεία στην Ευρώπη από τον 15ο αιώνα, όταν οι διώξεις για μαγεία άρχισαν να εντατικοποιούνται και το δαιμονικό φαντασιακό απέκτησε «σάρκα και οστά», έως τον 18ο αιώνα, όταν οι νομοθεσίες για τη μαγεία άρχισαν να ανακαλούνται ή να τροποποιούνται σημαντικά, σηματοδοτώντας και σε θεσμικό επίπεδο την υποχώρηση των διώξεων που ήδη λάμβανε χώρα στις δικαστικές αίθουσες από τα μέσα του 17ου αιώνα. Η μελέτη εξετάζει τόσο το φαντασιακό γύρω από τη μαγεία όσο και τη μαγεία ως καθημερινή πρακτική και εμπειρία, ενώ συγχρόνως θέτει στο επίκεντρο τη διαπλοκή μεταξύ των λόγων γύρω από τη μαγεία, και των διώξεων, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο επίπεδο της κοινότητας και στις αίθουσες των δικαστηρίων. Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν όχι μία αλλά πολλές «μάγισσες»: η μοχθηρή υπηρέτρια του διαβόλου που επιδίδεται σε νυκτερινά δαιμονικά όργια, η ζηλόφθονη γειτόνισσα που γνωρίζει πώς να προκαλεί ασθένειες και θανάτους, η επαγγελματίας της μαγείας που θεραπεύει ασθένειες του σώματος και της ψυχής, η κατηγορούμενη που παγιδευμένη στα δίκτυα του νόμου πασχίζει να προασπιστεί τον εαυτό της μέσα από αφηγήσεις ενοχής ή αθωότητας, η μάγισσα ως μια κατασκευή της ίδιας της ιστοριογραφίας. Ακολουθώντας τις σύγχρονες ιστοριογραφικές θεωρήσεις, η παρούσα μελέτη δεν αντιλαμβάνεται τη μαγεία ως το αντίθετο της επιστήμης ή της θρησκείας. Απεναντίας, η μαγική θεώρηση του κόσμου μελετάται στην αλληλόδρασή της με άλλα πεδία γνώσης και θέασης της πραγματικότητας, όπως η θεολογία, η επιστήμη, η πολιτική θεωρία, η νομική, η προφορική παράδοση, η ταξιδιωτική γραμματεία, η μυθοπλασία και η τέχνη.

This study offers a detailed overview of witchcraft beliefs and the witch hunt in Europe from the 15th century, when the “demonic imagery” was gradually constructed and witchcraft persecutions began to intensify, to the 18th century, when legislation on witchcraft began to be repealed or significantly modified, a process that had already been manifested in the courtrooms since the mid-17th century. The study examines both the witchcraft imagery and witchcraft as an everyday practice while also focusing on the interaction between witchcraft discourses, persecutions and community conflicts that often triggered the witch hunt. Thus, this book is about not one but many “witches”: the heretic that attended the witches’ Sabbath, the “evil neighbour” who caused disease and death, the practitioner or “professional of witchcraft” who cured the body or the soul, the accused, who trapped in the webs of the law, struggled to defend herself through narratives of guilt or innocence, and the witch as a construction of historiography. The present study does not conceive magic as the opposite of science or religion. Rather, ideas on magic and witchcraft are studied in tandem with other fields of knowledge, such as theology, science, political theory, law, oral tradition, travel literature, fiction, and the art.