Μεταρρυθμιστική παιδαγωγική σκέψη στην Ελλάδα (1ο μισό του 20ού αιώνα)

Abstract

Ο Βιβλιογραφικός Οδηγός επιδιώκει τη χαρτογράφηση της εξέλιξης της ελληνικής μεταρρυθμιστικής σκέψης κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα και των επιμέρους τάσεών της. Περιλαμβάνει πέντε κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί μια γενική επισκόπηση της νεοελληνικής εκπαίδευσης των ετών 1895-1950 και προσφέρει μια παρουσίαση των βασικών σταθμών της νεοελληνικής εκπαίδευσης και των μεταρρυθμίσεων της περιόδου αυτής, ενώ το δεύτερο αναφέρεται στη γέννηση και εξέλιξη του κινήματος της νέας αγωγής στην Ελλάδα, εντάσσοντάς το μέσα στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της περιόδου. Επιπρόσθετα, στο δεύτερο κεφάλαιο οριοθετείται η ύπαρξη των τριών διακριτών ρευμάτων της μεταρρυθμιστικής παιδαγωγικής στη χώρα μας, όπως αυτά ορίζονται σε συνάρτηση με το γλωσσικό ζήτημα και τις ευρύτερες πολιτικές διεργασίες στην ελληνική κοινωνία. Παρουσιάζονται οι βασικές παιδαγωγικές έννοιες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της νέας αγωγής, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο αυτές διαφοροποιούνται και υφίστανται νέες συναρμογές σε καθεμιά από τις τρεις διακριτές εκφάνσεις της ελληνικής μεταρρυθμιστικής παιδαγωγικής. Τα επόμενα τρία κεφάλαια του Βιβλιογραφικού Οδηγού αναφέρονται στη φιλελεύθερη, συντηρητική και σοσιαλιστική μεταρρυθμιστική σκέψη αντίστοιχα. Το καθένα από τα κεφάλαια αυτά χωρίζεται σε υποενότητες, οι οποίες αντιστοιχούν σε υποπεριόδους όπου αναδεικνύονται τα βασικά χαρακτηριστικά ως προς τις παιδαγωγικές θέσεις και ιδέες που κατατίθενται. Το υλικό δομείται σε συνάφεια με την ιστορική πορεία διαδοχής και εξέλιξης των παιδαγωγικών ιδεών και του κοινωνικού συγκειμένου που πλαισιώνει την πρόσληψη και διάδοση των αρχών του σχολείου εργασίας. Το πρωτογενές και δευτερογενές υλικό το οποίο παρουσιάζεται στον Βιβλιογραφικό Οδηγό αποτελεί ενδεικτικό των επιμέρους τάσεων της νέας αγωγής, με σκοπό να δοθεί μια κατατοπιστική εικόνα της ελληνικής μεταρρυθμιστικής σκέψης και να παρουσιαστούν τα βασικά τεκμήρια που αφορούν τόσο την εξέλιξη της ελληνικής μεταρρυθμιστικής σκέψης κατά το 1ο μισό του 20ού αιώνα όσο και τις επιμέρους τάσεις της. Η περιγραφή της κάθε βιβλιογραφικής αναφοράς επιδιώκει να βοηθήσει τον/την αναγνώστη/-τρια να προσανατολιστεί μέσα στο πεδίο της έρευνας και να αξιολογήσει το προτεινόμενο υλικό.

The Bibliographic Guide seeks to map the evolution of Greek reform thought during the first half of the 20th century and to identify its major trends. It consists of five chapters. The first provides an overview of modern Greek education between 1895 and 1950, and presents the key events and reforms of the era. The second chapter addresses the emergence and evolution of the New Education movement in Greece and inscribes it in the broader historical context. In addition, it identifies three distinct reform pedagogical currents and their relation to the language issue and the broader political processes that marked the contemporary Greek society. It presents the key pedagogical concepts, as developed in the context of New Education, as well as the way they are conceptually differentiated and appropriated by the three distinct manifestations of the Greek reform pedagogy. The next three chapters concentrate on liberal, conservative and socialist reform thought respectively. Each chapter is subdivided in sections that correspond to historical sub-periods and highlights their characteristics in terms of pedagogical positions and ideas. The material follows the historical succession and evolution of pedagogical ideas and delineates the social context that framed the reception and dissemination of the labour school principles. The primary and secondary sources presented in the Bibliographical Guide are indicative of the New Education currents, seeks to provide an informative picture of the Greek reform thought and to present key documentation of both the evolution of Greek reform thought during the first half of the 20th century and its distinct currents. The description of each bibliographical reference seeks to help readers to orient themselves in the research field and to evaluate the proposed material.