Οι διεθνείς προσωπικότητες: Ξενάκης, Χρήστου

Abstract

Επιδραστικές και καθοριστικές για την πορεία του μεταπολεμικού μουσικού μοντερνισμού, οι μορφές των Ιάννη Ξενάκη και Γιάννη Χρήστου εξετάζονται στο παρόν κεφάλαιο. Ο Ξενάκης ανέπτυξε μεθόδους διασύνδεσης της μουσικής με την αρχιτεκτονική και τα μαθηματικά, ενώ οι ιδέες του επικεντρώνονται στην ενότητα φιλοσοφίας, επιστήμης και τέχνης, συμβάλλοντας στον γενικότερο προβληματισμό για την κρίση της σύγχρονης ευρωπαϊκής μουσικής των δεκαετιών του ’50 και ’60 και την εκ βάθρων ανανέωσή της. Ο Χρήστου, τοποθετώντας τη μουσική στο κέντρο των έντονων φιλοσοφικών και μεταφυσικών του αναζητήσεων, ανέδειξε την πανανθρώπινη θρησκευτική, μυστικιστική και λυτρωτική της διάσταση πέρα από ιστορικές περιόδους, τεχνοτροπίες και δόγματα. Οι δύο αυτές μεγάλες προσωπικότητες συνεξετάζονται ιστορικά ως προς τη διεθνή τους παρουσία αλλά και την επιρροή τους στην ελληνική μεταπολεμική γενιά της μουσικής πρωτοπορίας, ως πρόσωπα αναφοράς, ενώ δεν λείπουν οι μουσικές αναλύσεις έργων τους. Στο επίκεντρο τίθενται οι παράμετροι σύλληψης, δομικής διαμόρφωσης και σκηνικής δραματοποίησης του έργου του Χρήστου Η Κυρία με τη Στρυχνίνη (1967), σε συνάρτηση με τα είδη και τις μορφές του ευρωπαϊκού και αμερικανικού πειραματικού μουσικού θεάτρου των δεκαετιών του ’60 και ’70. Η αναλυτική επισκόπηση αφορά τόσο ζητήματα σημειογραφίας, αισθητικών-φιλοσοφικών δομικών όρων (patterns, praxis, metapraxis, lunar pattern), μουσικής σύλληψης και σκηνικής πράξης όσο και όψεις του μύθου, της τελετουργίας και μυστικιστικών ετεροαναφορών.

Both influential and defining as regards the course of postwar modernism, the figures of Iannis Xenakis and Jani Christou are examined in the present chapter. Xenakis developed methods of affiliating music with architecture and mathematics, while his ideas centered around the unification of philosophy, science, and art. Furthemore, he criticized contemporary (mostly serial) music of the 1950s and 60s and redefined its content. Christou put music in the center of his intense philosophical and metaphysic pursuits, and explicated its human, religious, mystical, and redemptive dimensions beyond historical periods, styles, and doctrines. These two important figures are co-examined as regards both their international stature and their influence in Greek postwar avant-garde generation of composers, while analyses of extracts from their works are also included. Christou’s Strychnine Lady (1967) is put on the analytical spot, in relation to European and American experimental music theatre development during the 1960s and 70s. Analytical processes include issues of pictographic notation, aesthetic-philosophical structural terms (patterns, praxis, metapraxis, lunar pattern), musical conception, stage realization, as well as perspectives of myth, ritualization and mysticism.