Επικοινωνία τής Επιστήμης, Βιοηθικά Διλήμματα, και Νέα Μέσα

Abstract

Η Επικοινωνία της Επιστήμης αποσκοπεί στο να ενημερώνει την κοινή γνώμη για τεχνο-επιστημονικά ζητήματα με τρόπο κατανοητό και στο να εμπνέει τους πολίτες να ασχοληθούν ενεργά με την παραγόμενη συναφή γνώση και με την κριτική εξέταση των συνεπειών της για τη ζωή τους. Η Βιοηθική εντάσσεται στη λεγόμενη «εφαρμοσμένη ηθική», και προτείνει τη χάραξη ευρειών δημόσιων πολιτικών και τη λήψη πρακτικών μέτρων για την αντιμετώπιση ποικίλων προβλημάτων από τους χώρους των βιοεπιστημών, της τεχνολογίας, και του περιβάλλοντος, με γνώμονα ορισμένες ηθικές και/ή κοινωνικο-πολιτισμικές αξίες. Σε αμφότερα αυτά τα πεδία σπουδών και ερευνών, η πλαισίωση, δηλαδή η προώθηση συγκεκριμένων περιγραφών των προαναφερθέντων διλημμάτων, αιτιωδών ερμηνειών τους, και προτεινόμενων τρόπων επίλυσής τους, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο πώς το κοινό και οι πολιτικοί τα αντιλαμβάνονται και τα διαχειρίζονται. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, ο τρόπος χρήσης των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, και δη ─στην εποχή μας─ των ψηφιακών, εκ μέρους τόσο των επικοινωνητών της επιστήμης (είτε πρόκειται για εξειδικευμένους δημοσιογράφους, είτε για ανειδίκευτους πολίτες, είτε για τα ίδια τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας) όσο και των βιοηθικών στοχαστών στους σχετικούς δημόσιους διαλόγους έχει σημαντικές κοινωνικοπολιτικές συνέπειες ως προς ένα ευρύ φάσμα θεμάτων· ενδεικτικώς, από τη δημόσια υγεία μέχρι τους δυνητικούς κινδύνους της ρομποτικής, και από την κλιματική αλλαγή έως την αναγκαία διαφοροποίηση μεταξύ επωφελούς εκλαΐκευσης και παραπλανητικού λαϊκισμού.

Science communication aims at providing the public with simplified information about techno-scientific matters and at inspiring citizens to get actively involved in the production of the pertinent knowledge and in critically examining its effects on their daily lives. Bioethics is part of the so-called “applied ethics”, and it proposes the development of general public policies as well as the implementation of practical measures for dealing with various problems concerning life sciences, technology, and the environment, by taking into account certain moral and/or sociocultural values. In both these fields of study and research, framing, that is to say, the promotion of particular descriptions of the aforementioned dilemmas, their causal interpretations, and recommended ways of handling them, plays a decisive role in how citizens and politicians understand and approach said dilemmas. Thus, the manner in which the mass media, and especially ─in our day and age─ the digital ones, are used by science communicators (be they specialized journalists, lay individuals, or members of the scientific community) and by bioethical thinkers in the relevant public debates has significant ramifications as regards a broad spectrum of issues; to name but a few, from public health to the potential dangers of robotics, and from climate change to the required differentiation between useful popularization and misleading populism.