Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο

Abstract

Το βιβλίο εκκινεί με την πραγμάτευση του δικαίου και της δικαιοσύνης στην ομηρική κοινωνία και περνά στις απαρχές της θέσπισης γραπτών νόμων, στους λόγους και στους σκοπούς δημιουργίας των πρώτων γραπτών νομοθεσιών και στον τρόπο προσδιορισμού των κανόνων δικαίου. Στο κεφάλαιο για το δίκαιο της αρχαίας Σπάρτης εξετάζονται η νομοθεσία του Λυκούργου, τα πολιτειακά όργανα, οι κατηγορίες των κατοίκων (πολίτες, περίοικοι, είλωτες, δούλοι), η απονομή της δικαιοσύνης και οι διατάξεις ιδιωτικού δικαίου. Στη συνέχεια εξετάζεται η νομοθεσία της Γόρτυνας (πολιτειακά όργανα, προσωπική κατάσταση, οίκος, κληρονομική διαδοχή, δικαστήρια και αδικοπραξίες). Τα κεφάλαια που ακολουθούν πραγματεύονται αναλυτικά το δίκαιο της κλασικής Αθήνας. Περιγράφονται η εξέλιξη της νομοθετικής διαδικασίας από τους πρώτους νομοθέτες στη νομοθετική αρμοδιότητα της Εκκλησίας του Δήμου και στη θέσπιση της νέας διαδικασίας το 403/2, καθώς και ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων. Εξετάζονται τα στάδια της απονομής της δικαιοσύνης από το δικαστήριο της Ηλιαίας, τα λοιπά όργανα με περιορισμένη δικαστική αρμοδιότητα και ο θεσμός της διαιτησίας. Στη συνέχεια αναλύονται η προσωπική κατάσταση (πολίτες, γυναίκες, ξένοι, μέτοικοι, δούλοι), οι θεσμοί του οικογενειακού δικαίου (γάμος, προίκα, σχέσεις γονέων και τέκνων, υιοθεσία και επιτροπεία) και η κληρονομική διαδοχή εξ αδιαθέτου και εκ διαθήκης. Ακολουθεί η αναφορά στις διατάξεις σχετικά με την περιουσία (διακρίσεις ιδιοκτησίας, τρόποι κτήσης κυριότητας και περιορισμοί) και τις συναλλαγές (πώληση, μίσθωση, δάνειο). Στη συνέχεια αναλύονται οι διατάξεις για την ανθρωποκτονία (τρόποι δίωξης, διαδικασία, διακρίσεις φόνου) και οι διατάξεις σχετικά με τα εγκλήματα και τις αδικοπραξίες ανά κατηγορία (προστασία προσώπου, οίκου και γενετήσιας αξιοπρέπειας, ιδιοκτησίας). Το βιβλίο κλείνει με τον έλεγχο των αρχών (διαδικασίες ελέγχου πριν την ανάληψη των καθηκόντων, στη διάρκεια και κατά το τέλος της θητείας) και με τα πολιτικά εγκλήματα (νομοθεσία για την προδοσία, την τυραννίδα και την ανατροπή του πολιτεύματος και διαδικασίες για τη δίωξη των πολιτικών εγκλημάτων).

The book starts with the notions of law and justice in Homeric society, and comtinues with the origins of written law, focusing on the motives and purposes that led to the creation of the first written laws, and to the terms used for legal norms. The chapter on the law of Sparta studies the Lycurgan legislation, the established authorities, the categories of status (citizens, perioikoi, hilots and slaves), the administration of justice and the provisions of civil law. The study of the law of Gortyn focuses on magistrates and other authorities, personal status, inheritance, administration of justice and torts. The following chapters examine thoroughly the law of classical Athens, starting with the evolution of law-making from the first legislators to the legislative activity of the Assembly and to the establishment of a new procedure in 403/2, as well as the graphe paranomon. As fae asthe administration of justice is concerned, the focus is on the stages of procedure at the courts of Heliaia, on the limited capacity of other boards, and on the procedure of arbitration.After that personal status (citizens, women, aliens, metics, slaves), family law (marriage, dowry, parent-child relations, adoption and guardianship), are analysed as well as theinheritance (intestate and testamentary succession). The analysis of the law of property refers to the different categories of property, to the ways of acquisition, and to the restrictions on property, whereas the part on the law of transactions focuses on sale, lease, and loan. The next chapters examine the law of homicide (procedures, different categories of homicide), and the laws concerning crimes and torts against personality, family, and property). The final chapter studies the control of magistrates (before, during and after tenure), political crime (laws on treason, tyranny, subversion of the regime, and procedures in court).