Η μουσική στην Ιταλία από τους μεσαιωνικούς χρόνους έως τον 21ο αιώνα, τ. Α': Μεσαίωνας, Αναγέννηση, Μπαρόκ

Abstract

Το παρόν σύγγραμμα αποτελεί τον Α΄ τόμο του δίτομου έργου με γενικό τίτλο Η μουσική στην Ιταλία από τους μεσαιωνικούς χρόνους έως τον 21ο αιώνα και φέρει τον υπότιτλο Μεσαίωνας, Αναγέννηση, Μπαρόκ, ενώ ο Β΄ τόμος, με υπότιτλο Από την κλασική περίοδο μέχρι τον 21ο αιώνα, καλύπτει τη μουσική δημιουργία από τις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας. Ο παρών τόμος αποτελεί μια ιστορική, κοινωνική και πολιτισμική προσέγγιση των μουσικών εξελίξεων στην Ιταλική Χερσόνησο από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες μέχρι και την περίοδο Μπαρόκ. Η ιστορική αφήγηση ανατρέχει στα πρώτα βήματα των χριστιανικών λατρευτικών πρακτικών, για να προσεγγίσει και να ερμηνεύσει το τεράστιο σώμα θρησκευτικών μελωδιών που αποτέλεσαν στη συνέχεια τη βάση της δυτικοευρωπαϊκής μουσικής. Εξετάζεται όλο το φάσμα της μουσικής δραστηριότητας, τόσο στο θρησκευτικό/λατρευτικό πλαίσιο όσο και στον χώρο της αυλικής ψυχαγωγικής μουσικής. Η περίοδος της ιταλικής μουσικής κατά την Αναγέννηση διερευνάται κάτω από την επίδραση της Γαλλοφλαμανδικής Σχολής, που διαμόρφωσε την πολυφωνική γλώσσα και τα κυρίαρχα μουσικά είδη του 15ου και 16ου αιώνα, παράλληλα με τις εκφράσεις του Ουμανισμού στις τέχνες και τη φιλολογία. Οι αισθητικές, φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές αναζητήσεις σε σημαντικά κέντρα της Ιταλικής Χερσονήσου (Φλωρεντία, Ρώμη, Βενετία, Φεράρα, κ.ά.) κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα οδηγούν στις καταλυτικές εξελίξεις στα τέλη του αιώνα, με κορυφαία την εμφάνιση του νέου είδους της όπερας, που φέρνει την Ιταλία στο επίκεντρο του δυτικού μουσικού πολιτισμού. Η όπερα και ο θρησκευτικός της αντίποδας, το ορατόριο, μαζί με άλλα πρωτοεμφανιζόμενα μουσικά είδη (κοντσέρτο, τρίο σονάτα κ.λπ.), που αναπτύχθηκαν σε σχέση με την ακμάζουσα ιταλική οργανοποιία και τη μουσική εκδοτική δραστηριότητα, αποτελούν το επίκεντρο της τρίτης ενότητας του τόμου (περίοδος Μπαρόκ).

The present textbook is the first part of the two-volume textbook with general title Music in Italy from medieval times to the 21st century and subtitled Middle Ages, Renaissance, Baroque, while the second volume with the subtitle From the Classical period to the 21st century covers music creation from the opening decades of the 18th century to the present day. The volume offers a historical, social, and cultural perspective of the musical developments in the Italian peninsula, from the first Christian centuries to the Baroque period. The historical narrative traces the paths of early Christian practices in order to approach and interpret the enormous body of religious melodies that subsequently formed the basis of western European music. The textbook explores the full gamut of musical activity, from ecclesiastic and devotional practices to courtly musical entertainment. Italian music during the Renaissance is viewed through the double prism of the influence of the Franco-Flemish School of composers, who shaped the polyphonic language and the main musical genres of the 15th and 16th centuries, and of the impact of Humanism on art and literature. The aesthetic, philosophical, and artistic explorations that took place in important italian centers (Florence, Rome, Venice, Ferrara, etc.) during the 16th century affected decisively the musical developments, culminating to the new genre of opera that quickly brought Italy to the epicenter of western musical culture. The third part of the volume (the baroque period) explores the genre of opera and its sacred counterpart, the oratorio, along with new instrumental genres (the concerto, the trio sonata, etc.), which grew partly as a result of the flourishing Italian instrument-making workshops and the rigorous music printing activity.