Εδαφικές Διεργασίες και Αποκατάσταση Εδαφών

Abstract

Το παρόν σύγγραμμα ικανοποιεί τις ανάγκες του μαθήματος «Προστασία, Βιοπαρακολούθηση και Αποκατάσταση Οικολογικών Συστημάτων», που διδάσκεται στο 8ο εξάμηνο του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ. Επισκόπηση της ελληνικής βιβλιογραφίας έδειξε ότι δεν υπάρχει κάτι περισσότερο από εγχειρίδια, τα οποία, στο τεχνοκρατικό συμφραζόμενο, περιορίζονται στο να παρέχουν οδηγίες για τις τεχνικές που κάποιος θα πρέπει να ακολουθεί ώστε να αποκαθιστά υποβαθμισμένους/κατεστραμμένους οικολογικούς σχηματισμούς. Στόχος του συγγράμματος, αντίθετα, είναι να παρουσιάσει την οικολογική θεωρητική βάση που καθοδηγεί όποιον εφαρμόζει προγράμματα αποκατάστασης, λαμβάνει αποφάσεις για το ποια βήματα θα ακολουθήσει και διαθέτει κριτήρια ώστε να επανασχεδιάζει δράσεις αποκατάστασης όταν η προσπάθεια αποδεικνύεται ανεπιτυχής. Το σύγγραμμα εστιάζεται στην αποκατάσταση χερσαίων σχηματισμών, ακρογωνιαίος λίθος των οποίων είναι το έδαφος. Γι’ αυτό, γίνεται αναλυτική παρουσίαση των δομικών στοιχείων του εδάφους (βιοτικών και αβιοτικών), της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης, καθώς και των εγχειρημάτων αποκατάστασης που αποβλέπουν στη διαχείριση αυτών των αλληλεπιδράσεων, με στόχο τη δημιουργία ενός λειτουργικού συστήματος. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις ενότητες: Η πρώτη εστιάζεται στην περιγραφή των αβιοτικών και βιοτικών στοιχείων του εδαφικού συστήματος και στις διεργασίες που παράγουν οι μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις. Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στη θεωρία της οικολογίας της αποκατάστασης και στο πώς έννοιες από το πεδίο της οικολογίας των βιοκοινοτήτων, όπως διαδοχή, διαταραχή, μεταπληθυσμός, διασπορά, απόθεμα ειδών κ.λπ., βρίσκουν εφαρμογή εντός των προγραμμάτων αποκατάστασης. Τέλος, η τρίτη ενότητα περιγράφει τεχνικές αποκατάστασης ανάλογα με το υπό ανάταξη σύστημα.

This textbook meets the needs of the course "Protection, Biomonitoring, and Restoration of Ecological Systems," taught in the eighth semester of the Biology Department at Aristotle University of Thessaloniki. A review of the Greek literature showed that there is nothing more than textbooks which, in a technocratic context, are limited to providing instructions on the techniques that should be followed to restore degraded/destroyed ecological formations. The aim of this textbook, on the contrary, is to present the ecological theoretical basis that guides anyone implementing restoration programs, make decisions on what steps to take, and have criteria for redesigning restoration actions when the effort proves unsuccessful. It focuses on the restoration of terrestrial formations, the cornerstone of which is the soil. To this end, it provides a detailed presentation of the structural elements of soil (biotic and abiotic), their interactions, and the restoration projects aimed at managing these interactions with a view to creating a functional system. It is divided into three sections. The first focuses on the description of the abiotic and biotic elements of the soil system and the processes produced by their interactions. The second section refers to the theory of restoration ecology and how concepts from the field of community ecology, such as succession, disturbance, metapopulation, dispersal, species pool, etc., are applied in restoration programs. Finally, the third section describes restoration techniques according to the system being restored.