Μεταμόσχευση στελεχιαίων αιμοποιητικών κυττάρων

Abstract

Hemopoietic Stem Cell Transplantation (HSCT) can be allogeneic or autologous, depending on the origin of the stem cells. The latter are obtained from the marrow, the peripheral blood or the umbilical cord blood. As a rule, autologous HSCT is carried out in various hematological neoplasias (mainly myeloma and lymphomas) and aims at reconstituting normal hemopoiesis following intensive chemotherapy. Allogeneic HSCT is a final therapeutic approach in several hematologic malignancies (mainly AML) and aims at completely replacing the marrow of the recipient with marrow of the donor. It requires availabiity of a suitable donor, an effective ablation of the recipient’s marrow, and the qppropriate preparation of the latter in a way which will allow acceptance of the transplant and avoidance of the Graft vs. Host disease. A possible Graft vs. Leukemia effect is also an additional benefit. Complete histocompatibility is a major factor for success and the selection of the potential donor greatly depends upon his HLA antigens. The donor may be a family member (a sibling as a rule) or a HLA-compatible unrelated person. Inability to ensure a perfect match leads to a series of biological reactions such as the rejection of the transplant and the GvH and GvL effects. Moreover, HSCT is associated with a number of important and difficult to meet situations which require expertise, proper conditions, and extreme coordination of the various tams who must collaborate for its’ success. Important steps of the procedure include the preparation of both the donor and the recipient, the myeloablative or myeloreductive therapy, the effectiveness of the immunosuppression, the complicated supportive therapy and the prevention or attenuation of the Graft vs. Host syndrome. However, the fact that HSCT may lead to cure of several otherwise fatal diseases makes the effort worthwhile.

Η μεταμόσχευση αρχεγόνων αιμοποιητικών κυττάρων (ΜΑΑΚ) διακρίνεται σε αλλογενή και αυτόλογη με βάση την προέλευση των αιμοποιητικών κυττάρων. Πηγή του μοσχεύματος είναι ο μυελός των οστών, το περιφερικό αίμα ή ο ομφάλιος λώρος, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που καθορίζουν την επιλογή. Η αυτόλογη μεταμόσχευση αφορά αποκλειστικά αιματολογικές κακοήθειες (κυρίως λεμφώματα και μυέλωμα) και αποβλέπει στην αποκατάσταση της αιμοποίησης κατόπιν της ενδεδειγμένης εντατικής χημειοθεραπείας. Η ΜΑΑΚ εφαρμόζεται σε αιματολογικές κακοήθειες (κυρίως ΟΜΛ), απλαστική αναιμία ή ανοσολογικές ανεπάρκειες. Προϋποθέτει την κατάλληλη προετοιμασία με στόχο την «εξαφάνιση» του υποκείμενου νοσήματος και ανοσοκαταστολή που εξασφαλίζει τόσο την εγκατάσταση του μοσχεύματος όσο και την πρόληψη της νόσου του μοσχεύματος έναντι του ξενιστή. Επιπλέον η ΜΑΑΚ δρα έναντι της νεοπλασίας μέσω κυτταρικών στοιχείων του μοσχεύματος, κυρίως των Τ-λεμφοκυττάρων (δράση “μοσχεύματος έναντι της λευχαιμίας”). The Major Histocompatibility Το «Μείζον Σύστημα Ιστοσυμβατότητας» (ΗLΑ) έχει σημαντικό ρόλο στην επιλογή του δότη και οι διαφορές στα αντιγόνα ιστoσυμβατότητος έχουν καθοριστική σημασία για την έκβαση της ΜΑΑΚ. Ο δότης προέρχεται είτε από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον (συγγενής δότης, συνήθως αδελφός/ή) , είτε από δεξαμενή εθελοντών δοτών (μη συγγενής συμβατός δότης). Με εξαίρεση τους μονοωγενείς διδύμους αδελφούς η ιστοσυμβατότητα δεν είναι απόλυτη σε καμία περίπτωση. Η αδυναμία αυτή τροφοδοτεί μια σειρά βιολογικών φαινομένων όπως απόρριψη, νόσος μοσχεύματος έναντι του ξενιστή και δράση μοσχεύματος έναντι της νόσου. Η τοξικότητα της προετοιμασίας, η ανοσοκατασταλτική αγωγή, οι λοιμώξεις και η νόσος μοσχεύματος έναντι του ξενιστή στην οξεία και χρόνια μορφή της συνθέτουν το φάσμα των κλινικών εκδηλώσεων και επιπλοκών της μεταμόσχευσης. Για την αντιμετώπισή τους απαιτείται στενή παρακολούθηση των ασθενών, εμπειρία και άριστη συνεργασία μεταξύ της μεταμοσχευτικής ομάδος και άλλων ειδικοτήτων.