Γνώση, μέθοδος και κοινωνική πράξη

Abstract

Στο παρόν σύγγραμμα επιχειρείται μία συζήτηση γύρω από τις πρώιμες γνωσιοθεωρητικές προσεγγίσεις και στη συνέχεια εξετάζεται η σύνδεση της κοινωνιολογίας με τη γνωσιοθεωρία. Από τις πρώιμες γνωσιοθεωρητικές προσεγγίσεις μέχρι τη Νέα Κοινωνιολογία της Γνώσης, αναλύονται οι μέθοδοι και οι θεωρητικές οπτικές πού εξετάζουν τη γνώση και τις ανθρώπινες πράξεις. Το ποιοτικό γνώρισμα που καθιστά μία πράξη κοινωνική είναι η διυποκειμενικότητά της, δηλαδή ο προσανατολισμός της στη συμπεριφορά άλλου ατόμου. Η σαφής διάκριση μεταξύ πράξης και κοινωνικής πράξης, έτσι όπως αποτυπώνεται στη βεμπεριανή κατανοούσα κοινωνιολογία, αποκαλύπτει και το αντικείμενο των κοινωνικών επιστημών, που καλούνται να κατανοήσουν μόνο εκείνες τις πράξεις που χαρακτηρίζονται ως κοινωνικές και οι οποίες μπορούν να εξηγηθούν αιτιωδώς, γιατί αποκαλύπτουν την ορθολογικότητα και το κίνητρο που ερμηνεύει την εκδήλωσή τους, ενώ παράλληλα αποτυπώνουν αντικειμενικά κοινωνικά πρότυπα υπό μορφή ιδεοτύπων. Κατ’ αυτό τον τρόπο, στην πρώιμη γνωσιοθεωρία επιτελείται μια κοινωνιολογική στροφή, καθώς η γνώση μελετάται ως κοινωνική γνώση. Από την άλλη πλευρά, η Νέα Κοινωνιολογία της Γνώσης, που είναι θεμελιωμένη στις φαινομενολογικές προσεγγίσεις και στις αναστοχαστικές όψεις της ερμηνευτικής σχολής, βασίζεται στην παραδοχή μιας κοινωνικά κατασκευασμένης πραγματικότητας που οικοδομείται μέσα από τη νοηματοδότηση του κόσμου της καθημερινής ζωής.

This paper attempts to discuss early epistemological approaches and then examines the connection between sociology and epistemology. From early cognitive approaches to the New Sociology of Knowledge, the methods and theoretical perspectives that examine knowledge and human actions are analyzed. The qualitative feature that makes an action social is its intersubjectivity, i.e., its orientation toward the behavior of another person. The clear distinction between action and social action, as reflected in Weberian understanding sociology, also reveals the object of the social sciences, which are called upon to understand only those actions that are characterized as social and can be explained causally, because they reveal the rationality and motive that explains their manifestation, while at the same time objectively reflecting social norms in the form of ideotypes. In this way, early epistemology underwent a sociological shift, as knowledge came to be studied as social knowledge. On the other hand, the New Sociology of Knowledge, which is based on phenomenological approaches and the reflective aspects of the interpretive school, is based on the assumption of a socially constructed reality that is built through the interpretation of the world of everyday life.