Εισαγωγή στη φιλοσοφία του Σπινόζα

Abstract

Το βιβλίο αποτελεί μια εισαγωγή στη Φιλοσοφία του Σπινόζα, ενός καινοτόμου και επίκαιρου ορθολογιστή φιλοσόφου του 17ου αι., και εισάγει τους φοιτητές σε μια εξαιρετικά σημαντική περίοδο του ορθολογισμού της νεότερης εποχής, στην οποία συντελέστηκαν οι πλέον σημαντικές τομές σε σχέση με τη μεσαιωνική παράδοση στα θέματα της σχέσης του ανθρώπου με τη γνώση, τη συνείδηση, την ανάδυση του σύγχρονου υποκειμένου, τη σχέση του με τη φύση, την ελευθερία και την ηθική. Τον 17ο αι. τελούνται συνταρακτικές τομές στη σύλληψη του σύμπαντος, της δράσης και της σχέσης του ανθρώπινου υποκειμένου με αυτό και της συνακόλουθης ηθικής που βρίσκεται σε συμφωνία με αυτές τις μεταλλαγές, και προοικονομούνται οι σύγχρονες τάσεις, διλήμματα και παράδοξα του 20ού αι. που αφορούν τη δυνατότητα της γνώσης και της κηδεμόνευσης της φυσικής πραγματικότητας. Επιπλέον, μετά τη συγκλονιστική καρτεσιανή τομή της ανάδυσης του σύγχρονου υποκειμένου και της αντίστοιχης διχοτόμησής του από τον αντικειμενικό κόσμο, αναδύονται σοβαρά επιστημολογικά, οντολογικά και μεταφυσικά ερωτήματα σε σχέση με τη δυνατότητα και τους τρόπους της γνώσης του αντικειμενικού κόσμου, της θέσης του υποκειμένου στο όλον της φυσικής πραγματικότητας, της νέας σύλληψης της συνείδησης, της σχέσης του ανθρώπου με τον θεό και το σύμπαν και τις συνακόλουθες ηθικές διαστάσεις της εκάστοτε προσέγγισης. Το βιβλίο πραγματεύεται διεξοδικά και με σαφήνεια τις σημαντικές προσεγγίσεις του Σπινόζα, ο οποίος στο πλαίσιο και σε ταυτόχρονη ρήξη με την καρτεσιανή αντίληψη, προτάσσει ένα ριζοσπαστικό και ιδιότυπο οντολογικό, μεταφυσικό, γνωσιοθεωρητικό και ηθικό μοντέλο, αυτό της εμμένειας και του μονισμού, προοικονομώντας σύγχρονες πρωτοπόρες αντιλήψεις του 20ού αι. για μια νέα και συμβατή προς τη φύση επιστημολογία και ηθική. Στο σύγγραμμα καταδεικνύεται ότι στην αυγή της νεότερης εποχής, παράλληλα με τον κλασικό καρτεσιανό ορθολογισμό, αναδύεται και μια άλλη μορφή ένυλου Λόγου, η οποία όχι μόνο δεν αποξενώνει το έλλογο υποκείμενο από τη Φύση και το σώμα του, αλλά αντίθετα το εντάσσει στη συμπαντική τάξη, προσδίδοντάς του μια νέα διάσταση στη δυνατότητα της ελευθερίας του.

The book is an introduction to the philosophy of Spinoza, an innovative and relevant rationalist philosopher of the 17th century, and introduces students to an extremely important period of rationalism in modern times, which saw the most significant breaks with the medieval tradition in matters concerning man's relationship with knowledge, consciousness, the emergence of the modern subject, his relationship with nature, freedom, and morality. The 17th century saw radical changes in the conception of the universe, of action and of the relationship of the human subject to it, and of the ethics that followed these changes, foreshadowing the contemporary trends, dilemmas, and paradoxes of the 20th century concerning the possibility of knowledge and control of physical reality. Furthermore, after the shocking Cartesian break with the emergence of the modern subject and its corresponding dichotomy from the objective world, serious epistemological, ontological, and metaphysical questions arise concerning the possibility and modes of knowledge of the objective world, the place of the subject in the whole of physical reality, the new conception of consciousness, the relationship of man to God and the universe, and the consequent ethical dimensions of each approach. The book deals thoroughly and clearly with the important approaches of Spinoza, who, within the framework of and in simultaneous rupture with the Cartesian conception, puts forward a radical and idiosyncratic ontological, metaphysical, epistemological, and ethical model of immanence and monism, anticipating the pioneering ideas of the 20th century for a new and nature-compatible epistemology and ethics. The treatise demonstrates that at the dawn of the modern era, alongside classical Cartesian rationalism, another form of rational discourse emerged, which not only did not alienate the rational subject from Nature and its body, but on the contrary integrated it into the universal order, giving it a new dimension in its potential for freedom.