Μεθοδολογίες εφαρμογής μη καταστρεπτικού ελέγχου και προσέγγιση της τεχνικής κατασκευής σε έργα πολιτιστικής κληρονομιάς

Abstract

Οι μη καταστρεπτικές τεχνικές αποτελούν µία ολοκληρωμένη μεθοδολογία για τη διάγνωση και ταξινόμηση της φθοράς, καθώς και για τη διερεύνηση της συμβατότητας των υλικών στις επεμβάσεις συντήρησης/αποκατάστασης των πολιτισμικών έργων. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται εκτενής αναφορά στη φύση και στις ιδιότητες των ευρέως χρησιμοποιούμενων χρωστικών ουσιών-πιγμέντων, καθώς και στις τεχνικές κατασκευής που χρησιμοποιούνταν κατά την αρχαιότητα, τον Μεσαίωνα, καθώς και στη νεότερη ζωγραφική τέχνη. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρατίθενται οι μη καταστρεπτικές μέθοδοι και τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη μελέτη των πολιτισμικών αντικειμένων και μνημείων. Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται στον μη καταστρεπτικό χαρακτηρισμό των υλικών είναι η Φασματοσκοπία Διάχυτης Ανάκλασης (UV-Vis-ΝIR) με Οπτική Ίνα (FORS), η Φασματοσκοπία Φθορισμού Ακτίνων Χ (XRF), η Φορητή Ψηφιακή Μικροσκοπία (DM), η Φασματοσκοπία υπερύθρου FT-IR με την τεχνικής της ολικής αποσβένουσας ανάκλασης (ATR), η Φασματοσκοπία Raman και η Ηλεκτρονική Μικροσκοπία Σάρωσης (SEM-EDX). Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η εφαρμογή συνδυασμένης μη καταστρεπτικής μεθοδολογίας σε μελέτες περιπτώσεων για την ταυτοποίηση των χρωστικών σε ιστορικές τοιχογραφίες, σε αγάλματα και σε ειδώλια της μυκηναϊκής και κυκλαδικής τέχνης. Στο τέταρτο κεφάλαιο μελετάται το μεσαιωνικό ταφικό μνημείο του πρίγκιπα της Γαλλίας Philippe Dagobert, με ίχνη πολυχρωμίας. Στο πέμπτο κεφάλαιο, περιγράφεται η επιτόπου εξέταση επιλεγμένων τοιχογραφιών της Μονής Δαφνίου. Στο έκτο κεφάλαιο, παρουσιάζονται η μεθοδολογία μη καταστρεπτικού προσδιορισμού και ταυτοποίησης των χρωστικών και η τεχνική εφαρμογής τους σε ζωγραφικούς πίνακες του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ.

Non-destructive techniques constitute an integrated methodology for the diagnosis and classification of wear and tear, as well as for investigating the compatibility of materials in the conservation and restoration processes of cultural artworks. In the first chapter, an extensive reference is made to the nature and properties of the widely used pigments-pigments, as well as the manufacturing techniques used from antiquity, the Middle Ages and modern painting. The methods applied to the non-destructive characterization of materials are Fiber Optics Spectroscopy (UV-Vis-ΝIR), X-ray Fluorescence (XRF), ATR-FTIR spectroscopy, Raman spectroscopy, Digital Microscopy (DM), Scanning Electron Microscopy (SEM-EDX). In the second chapter, the non-destructive methods and techniques used in the study of cultural objects and monuments are listed. In the third chapter, the application of combined non-destructive methodology in case studies for the identification of pigments in historical frescoes, statues and figurines of Mycenaean and Cycladic art is presented. In this fourth chapter, the Medieval burial monument of the Prince of France Philippe Dagobert with traces of polychrome is studied. In the fifth chapter, the on-site examination of selected frescoes of the Daphni Monastery is described. In the sixth chapter, the methodology of non-destructive determination and identification of the pigments and the technique of applying them to the paintings of the popular painter Theofilos Hatzimichael is presented.