Οι εμφύλιοι πόλεμοι στον σύγχρονο κόσμο

Abstract

Το παρόν εγχειρίδιο πραγματεύεται το φαινόμενο των εμφυλίων πολέμων στη σύγχρονη εποχή. Πρόκειται για συγκρούσεις, για πολέμους, που δεν θέτουν την κοινωνία απέναντι σε έναν εξωτερικό εχθρό, αλλά, αντίθετα, που ξετυλίγονται στο εσωτερικό της, στρέφοντας ένα τμήμα της ενάντια σε άλλο. Οι εμφύλιοι πόλεμοι δεν είναι φαινόμενο της εποχής μας. Σε όλες τις ιστορικές περιόδους διακρίνουμε ίχνη τους, συγκρούσεις στις οποίες θα μπορούσαμε άφοβα να αποδώσουμε τον όρο. Στην αρχαιότητα μάλιστα, οι εμφύλιοι αποτέλεσαν ειδικό πεδίο πολιτικού προβληματισμού, τόσο στον ελληνικό, όσο και στον ρωμαϊκό κόσμο. Στη σύγχρονη όμως εποχή, από την αυγή του 19ου αιώνα έως τις δικές μας ημέρες, το φαινόμενο αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τόσο σύνθετα όσο και η ίδια η εποχή μας. Οικονομικά συμφέροντα, ταξικές διαφορές και κοινωνικές αδικίες, συγκρούσεις στο εσωτερικό των κυρίαρχων, αρχόντων, στρωμάτων βρίσκονται στα θεμέλια αυτού του τύπου των συγκρούσεων. Ιδεολογίες, θρησκείες, πραγματιστικά ή μεταφυσικά οράματα έρχονται να «ντύσουν» τις αντιθέσεις αυτές και να γίνουν τα λάβαρα του πολέμου μεταξύ τους. Το παρόν εγχειρίδιο προτείνει τη μελέτη των εμφυλίων πολέμων της σύγχρονης εποχής με συγκριτική προσέγγιση, εξετάζοντας τα κοινά χαρακτηριστικά ή τις τυχόν διαφορές των πλέον «κλασικών» από τους πολέμους του είδους: τον Αμερικανικό (1861-1865), τον Ρωσικό (1918-1922), τον Ισπανικό (1936-1939) και τον «δικό μας», τον Ελληνικό (1946-1949). Μέσα από τη συγκριτική αυτή επισκόπηση μπορούμε να αποκτήσουμε μια πρώτη αντίληψη και γνώση για τα χαρακτηριστικά των εμφυλίων, τις συγκυρίες μέσα στις οποίες προκύπτουν, το βάρος τους στην εθνική και στην παγκόσμια ιστορία, τα όσα καταστρέφουν και τα όσα δημιουργούν. Χωρίς να είναι δυνατό να εξαντληθεί, στο πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού εγχειριδίου, ένα τόσο σύνθετο φαινόμενο, δημιουργούνται, μέσα από την ανάγνωση και τη μελέτη του παρόντος, οι βάσεις για μια μεταγενέστερη βαθύτερη γνωριμία για ένα φαινόμενο που συζητιέται πολύ και στη δική μας, σημερινή, εποχή.

This textbook deals with the phenomenon of civil wars in the modern era. These are conflicts, and wars, which do not pit society against an external enemy but which, on the contrary, unfold within it, turning one part of it against another. Civil wars are not a phenomenon of our time. In all historical periods, we can see traces of conflicts to which we could fearlessly attribute the term. In ancient times, civil wars were a special field of political reflection, both in the Greek and Roman worlds. But in the modern era, from the dawn of the 19th century to our days, the phenomenon has acquired special characteristics as complex as our era itself.

Economic interests, class struggle and social injustices, conflicts within the ruling elites, generate this type of conflict. Ideologies, religions, and pragmatic or metaphysical visions come to "dress up" these oppositions and become the banners of the war between them. This manual proposes the study of the civil wars of the modern era with a comparative approach, examining the common characteristics of the major differences of the most "classic" wars of the genre: the American (1861-1865), the Russian (1918-1922), the Spanish (1936-1939) and "ours", the Greek (1946-1949).

Through this comparative overview, we can first understand and understand the characteristics of civil wars, the circumstances in which they arise, their weight in national and world history, what they destroy and what they create. Though it is not possible to exhaust, in the context of an educational textbook, such a complex phenomenon, we assume that through the reading and study of the present, the reader will have the first orientation for a subsequent deeper acquaintance with a phenomenon that is much discussed in our own time.