Μεταβάσεις: Από τη Μοντέρνα στη Σύγχρονη Τέχνη – Κριτικές Θεωρήσεις.

Abstract

Το βιβλίο «Μεταβάσεις. Από τη μοντέρνα στη σύγχρονη τέχνη. Κριτικές θεωρήσεις», έχει ως αντικείμενό του, όπως μαρτυρά και ο τίτλος του, μια κριτική αφήγηση για το πέρασμα από τη μοντέρνα στη σύγχρονη τέχνη, προσεγγίζοντας τις συνέχειες, τις ασυνέχειες, τις ρήξεις, τις διευρύνσεις και τις ανατροπές που διαμόρφωσαν την τέχνη μετά το δεύτερο μισό του 20ού και το πέρασμα στον 21ο αιώνα. Τα κεφάλαια του τόμου διαρθρώνονται πέρα από θεματικές, ως κομβικότητες. Σε κάποιες περιπτώσεις εστιάζουν, σε κινήματα ή στην κυριαρχία ενός μέσου που αντανακλά μια σειρά πρακτικών (όπως π.χ. η φωτογραφία ή η βιντεοτέχνη), ενώ αλλού εστιάζουν σε διευρυμένες κατηγορίες στις οποίες τα μέσα διασταυρώνονται. Αυτό συνιστά μια αφήγηση για τη μετάβαση από τη μοντέρνα στη σύγχρονη τέχνη και για τις διευρύνσεις που χρειάζεται η γραφή της ιστορίας τους, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που προκύπτουν από τις διευρύνσεις αυτές. Τα κεφάλαια ακολουθούν μια αδρή χρονολογική διαδρομή, από την αφαίρεση ως ορόσημο της μεταπολεμικής περιόδου, τον μινιμαλισμό και την εννοιολογική τέχνη, τη θεσμική κριτική, την ποπ αρτ και τη νεοπρωτοπορία, την περφόρμανς, τον μεταμοντερνισμό, τη φωτογραφία και τις οπτικές του φακού, τη βιντεοτέχνη και τα νέα μέσα, τις ψηφιακές και νεομεσικές μορφές τέχνης, έως την αναθεωρημένη δημόσια τέχνη. Σε αυτές τις δύσκολες κατηγοριοποιήσεις προκύπτουν ερωτήματα που αφορούν τα κριτήριά τους: με βάση το μέσο, την κατηγορία, την τάση, το κίνημα ή τη διαπλοκή όλων των παραπάνω. Σε κάθε ενότητα παρουσιάζονται σημαντικά γεγονότα, μια επιδραστική θεωρία, μελέτη, η δημοσίευση κάποιου σημαντικού κειμένου ή τα εγκαίνια μιας έκθεσης που έπαιξαν ρόλο στην παραγωγή και στην πρόσληψη των έργων και των πρακτικών που συζητούνται. Οι κριτικές θεωρήσεις των οροσήμων προσβλέπουν σε μια πολυεπίπεδη προσέγγιση μέσα από τη μελέτη έργων, λόγων (discourse), κειμένων, εκθεσιακών πρακτικών, θεωριών. Μέσα από αυτή τη διαδρομή παρακολουθούμε, επίσης, τις κατηγορίες «καλλιτέχνης», «έργο», «έκθεση», «θεατής», «επιμελητής» και τις μετατοπίσεις στην εννοιολόγησή τους από τον 20ό στον 21ο αιώνα. Το βιβλίο αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, καθώς ακολουθεί μια χρονολογική προσέγγιση παρουσίασης των εξελίξεων στην τέχνη, στα κινήματα, στα ρεύματα, στις τάσεις και στις θεωρίες, ενώ παράλληλα προσφέρει μια γενεαλογική κριτική θεώρηση για τον σχηματισμό και τον μετασχηματισμό μέσων, μορφών και κατηγοριών (genres) καλλιτεχνικής πρακτικής που συνθέτουν μια κριτική εισαγωγή στη σύγχρονη τέχνη. Το βιβλίο προτείνει μια οριζόντια θεώρηση των εξελίξεων στην τέχνη από το δεύτερο μισό του 20ού στον 21ο αιώνα, αλλά και μια κάθετη εμβάθυνση στα κομβικά σημεία των εξελίξεων και των διαφορετικών προσλήψεων της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης.

As its title suggests, the subject of the book "Transitions. From modern to contemporary art. Critical Approaches", is the critical narrative of the passage from modern to contemporary art, approaching the continuities, discontinuities, ruptures, expansions, and reversals that shaped art after the second half of the 20th century and the passage into the 21st century. The chapters in the volume are structured as nodes or focal points, rather than themes or thematic categories. In some cases, they focus on movements or the dominance of a medium that reflects a range of practices (such as photography or video art), while elsewhere they focus on broad categories in which media intersect. This constitutes a narrative of the passage from modern to contemporary art and the expansions needed to write their histories while highlighting the difficulties and challenges that arise from these expansions. The chapters follow a roughly chronological trajectory, from abstraction as a landmark of the post-war period, minimalism and conceptual art, institutional critique, pop art and neo-avant-garde, performance art, postmodernism, photography and the politics of the lens, video art, digital and new media art forms, to new genre public art. In these difficult categorizations, certain questions arise concerning their criteria: based on the medium, category, genre, movement, or the interweaving of the above. Each chapter presents significant events, an influential theory, a study, the publication of an important text, or the opening of an exhibition that played a role in the production and reception of the works and practices discussed. Critical considerations of seminal events aim for a multilevel approach via the study of works, discourses, texts, exhibition practices, and theories. Through this trajectory, the study traces the categories of "artist", "work", "exhibition", "viewer", and "curator" and the shifts in their conceptualization from the 20th to the 21st century. This book is a useful tool at the undergraduate and postgraduate levels, as it takes a chronological approach to present art movements, currents, trends, and theories while offering a genealogical critical perspective on the formation and transformation of media, forms, and categories (genres) of artistic practice that constitute a critical introduction to contemporary art. The book proposes a view of developments in art from the second half of the twentieth century to the twenty-first century, but also an immersion in the key points of developments and different perceptions of modern and contemporary art.