Ιστορία δικαίου

Abstract

Στο παρόν εγχειρίδιο ιστορίας του δικαίου παρουσιάζεται η πορεία των βασικών θεσμών του δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου από την αρχαιότητα μέχρι και τον εικοστό αιώνα. Προβάλλονται οι πηγές του δικαίου της κάθε περιόδου, οι μορφές της πολιτειακής οργάνωσης και οι μηχανισμοί απονομής της δικαιοσύνης, ενώ δίνονται στοιχεία για την οργάνωση της οικογένειας και τις περιουσιακές σχέσεις. Στην αρχαιότητα, παράλληλα με τις ελληνικές έννομες τάξεις πόλεων και βασιλείων, η Ρώμη αναπτύσσει δίκαιο το οποίο και θα αποτελέσει τη βάση της νομικής επιστήμης. Το δίκαιο των ελληνικών πόλεων-κρατών διαδόθηκε μετά την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου στην ελληνιστική ανατολή. Με τη ρωμαϊκή κατάκτηση ελληνικό και ρωμαϊκό δίκαιο συναντώνται, ιδίως μετά την απονομή της ιδιότητας του Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους ελεύθερους κατοίκους της αυτοκρατορίας (212 μ.Χ.). Παράγοντες όπως η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη, η επικράτηση της ελληνικής γλώσσας στην Ανατολή και ο χριστιανισμός επέδρασαν στον μετασχηματισμό του δικαίου σε βυζαντινό, δίκαιο το οποίο επιβίωσε ακόμη και στους αιώνες της Λατινοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Το νεοελληνικό κράτος θεσμοθετεί την εφαρμογή του βυζαντινού δικαίου, ενώ παράλληλα εισάγει και θεσμούς σύμφωνους με τις νέες κοινωνικές απαιτήσεις και ακολουθεί ευρωπαϊκά πρότυπα. Ένα εύληπτο εγχειρίδιο ιστορίας του δικαίου είναι λοιπόν αναγκαίο για τους φοιτητές της νομικής, οι οποίοι με τη μελέτη της ιστορικής εξέλιξης του δικαίου μπορούν να αντιληφθούν καλύτερα τη λειτουργία σύγχρονων θεσμών. Ξεπερνά όμως τα όρια της κατάρτισης μίας ομάδας επαγγελματιών γιατί είναι χρήσιμο και σε φοιτητές άλλων κλάδων, όπως της πολιτικής επιστήμης, της ιστορίας, της αρχαιολογίας, της φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας κ.ά. Σε όλους αυτούς τους τομείς προσφέρει ένα ερμηνευτικό εργαλείο για την κατανόηση των θεσμών και των νομικών πηγών, που αποτελούν αντικείμενο και των δικών τους μελετών.

This textbook of legal history presents the course of the basic institutions of public and private law from antiquity to the twentieth century. The sources of law in each period, the forms of constitutional organization and the mechanisms of administering justice are presented, and information is given on the organization of the family and property relations. In antiquity, in parallel with the Greek legal orders of cities and kingdoms, Rome developed a law which would form the basis of legal science. The law of the Greek city-states spread after Alexander the Great's campaign in the Hellenistic East. With the Roman conquest, Greek and Roman law came together, especially after the granting of Roman citizenship to all free inhabitants of the Empire (212 AD). Factors such as the transfer of the capital to Constantinople, the prevalence of the Greek language in the East, and Christianity influenced the transformation of the law into Byzantine law, which survived even in the centuries of the Latin and Turkish occupation. The modern Greek state institutionalised the application of Byzantine law, while at the same time introducing institutions in line with the new social requirements and following European standards. A comprehensible textbook on the history of law is therefore necessary for law students, who, by studying the historical development of law, can better understand the functioning of modern institutions. But it goes beyond the limits of training a group of professionals because it is also useful to students of other disciplines, such as political science, history, archaeology, philosophy, sociology, anthropology, etc. In all these fields it offers an interpretative tool for understanding the institutions and legal sources that are the subject of their own studies.