Δομή και δυναμική βιοκοινοτήτων

Abstract

Το βιβλίο που τιτλοφορείται «Δομή και δυναμική των βιοκοινοτήτων» επικεντρώνεται στους μηχανισμούς που διέπουν την οργάνωση των βιοκοινοτήτων στον χώρο και στον χρόνο, καθώς και στη σημαντική επίδραση που ασκούν οι διαταραχές στη δυναμική τους. Βασικές διαδικασίες για την οργάνωση των βιοκοινοτήτων είναι η επιλογή ενδιαιτήματος και οικοθέσης εκ μέρους των ειδών που τις συγκροτούν, ενώ οι σχέσεις μεταξύ των ειδών (ανταγωνιστικές, παρασιτικές, λείας-θηρευτή) καθορίζουν την οργάνωση της βιοκοινότητας σε τροφικά πλέγματα. Η ανάλυση του τροφικού πλέγματος μπορεί να γίνει και με τη δικτυακή ανάλυση, όπου, πέρα από τις μετρικές που περιγράφουν το πλέγμα ως όλο, υπάρχουν και μετρικές που περιγράφουν τη σημαντικότητα, κεντρικότητα, ενδιαμεσότητα των επιμέρους κόμβων (ειδών) του πλέγματος. Οι βιοκοινότητες μπορούν να αναλυθούν και σαν συστήματα ροών όταν κάθε τμήμα (πληθυσμός) του συστήματος μπορεί να περιγραφεί με βάση την είσοδο της ενέργειας σ’ αυτό, τη δέσμευσή της στη βιομάζα του και την έξοδο της ενέργειας προς τα άλλα τμήματα του συστήματος. Οι πληθυσμοί με βάση αυτή τη θεώρηση αντιμετωπίζονται ως μετασχηματιστές ενέργειας. Αυτή την οπτική επιδιώκει να αναλύσει ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου. Επιπρόσθετα, σημαντικό τμήμα του βιβλίου επικεντρώνεται στη θεωρία των ισορροπημένων (κλασική θεώρηση ισορροπίας της φύσης) και μη ισορροπημένων βιοκοινοτήτων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους μηχανισμούς που οργανώνουν και διασφαλίζουν την ύπαρξη των μη ισορροπημένων κοινοτήτων στον χρόνο. Περαιτέρω, αναλύεται η έννοια και τα χαρακτηριστικά της διαταραχής, καθώς και η απόκριση (ανθεκτικότητα, επανάκαμψη) των βιοκοινοτήτων στις διαταραχές. Εδώ εμπλέκεται και η έννοια της μεταπληθυσμιακής δομής, η οποία και θα αναλυθεί διεξοδικά. Τέλος, συζητείται και αναλύεται το φαινόμενο της πρωτογενούς και δευτερογενούς διαδοχής, αντλώντας παραδείγματα από τον χώρο των εδαφικών βιοκοινοτήτων.

The book entitled "Structure and dynamics of biocommunities" focuses on the mechanisms governing the organization of biocommunities in space and time, and the important influence of perturbations on their dynamics. Key processes for the organisation of biocommunities are habitat and habitat selection by the species that constitute them, while interspecific relationships (competitive, parasitic, prey-prey) determine the organisation of the biocommunity into food webs. The analysis of the food web can also be carried out by network analysis, where, in addition to the metrics describing the web as a whole, there are metrics describing the importance, centrality, interest of individual nodes (species) of the web. Biocommunities can also be analysed as flow systems when each segment (population) of the system can be described in terms of the energy input to it, its fixation in its biomass and the energy output to other segments of the system. Populations in this perspective are treated as energy transformers. It is this perspective that one of the chapters in the book seeks to analyse. In addition, a significant part of the book focuses on the theory of balanced (classical equilibrium view of nature) and unbalanced biocommunities, with particular emphasis on the mechanisms that organize and ensure the existence of unbalanced communities over time. Furthermore, the concept and characteristics of disturbance are analysed, as well as the response (resilience, rebound) of biocommunities to disturbances. The concept of metapopulation structure is also involved here, which will be analysed in detail. Finally, the phenomenon of primary and secondary succession is discussed and analysed, drawing examples from the field of soil biocommunities.