Θεσμικό πλαίσιο και οι κοινωνικές πραγματικότητες της συμβίωσης

Abstract

Το κεφάλαιο εξετάζει βασικές όψεις των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στην περίοδο από τον 16ο μέχρι τον πρώιμο 19ο αιώνα. Άξονας της παρουσίασης είναι η εκδίπλωση των όρων της καθημερινής συμβίωσης και των διακοινοτικών σχέσεων εντός των τοπικών κοινωνιών. Ο τρόπος διαμόρφωσης και αναπαραγωγής της καθημερινής κοινωνικότητας εξετάζεται σε σύνδεση με τις θεσμικές πραγματικότητες που καθορίζουν τη θέση των χριστιανών στη σουλτανική επικράτεια. Υπογραμμίζεται έτσι η στενή και αμφίδρομη σχέση μεταξύ κοινωνικής ζωής και θεσμικού πλαισίου, αποτέλεσμα της οποίας είναι η διαμόρφωση οικονομικών δικτύων και μεικτών συγγενικών ομάδων, κοινοτικών μηχανισμών και διακοινοτικών συλλογικών δράσεων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προσέλευση χριστιανών στο ιεροδικείο, το κέντρο της πολιτικής ζωής των τοπικών κοινωνιών που ενσαρκώνει τη νομιμότητα της σουλτανικής εξουσίας ως φορέας απονομής δικαιοσύνης, και τονίζεται η σημασία του θεσμού για την ανάληψη πρωτοβουλιών και την έκφραση νομικών διεκδικήσεων εκ μέρους των γυναικών. Επιπλέον, στο κεφάλαιο αναλύεται η διαδικασία δημιουργίας εντάσεων και εκρήξεων διακοινοτικής βίας, φαινόμενα που αποτελούν το άλλο πρόσωπο της συμβίωσης, και επισημαίνονται οι παράγοντες της εξέλιξης και της αλλαγής στη διατύπωση των κοινωνικών σχέσεων, οι οποίοι οδηγούν στη διατάραξη των ισορροπιών μεταξύ των δύο ομολογιακών ομάδων.