Η πεζογραφία στη μακρά δεκαετία του 1960

Abstract

Το σύγγραμμα στοχεύει στην παρουσίαση των βασικών θεμάτων, τεχνοτροπικών αναζητήσεων και πνευματικών τάσεων που αποτυπώνονται στην πεζογραφική παραγωγή της λεγόμενης «μακράς» δεκαετίας του 1960. Μετά το μούδιασμα, κοινωνικό και λογοτεχνικό, των πρώτων χρόνων μετά τον Εμφύλιο, από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 αρχίζει να εκδηλώνεται μια τάση κοινωνικής και πολιτικής φιλελευθεροποίησης που συνοδεύεται από την άνθιση της λογοτεχνικής παραγωγής. Αυτή τεκμηριώνεται και από την έκδοση σημαντικών περιοδικών όπως είναι η Κριτική, το Πάλι, οι Εποχές, και εξακολουθεί, εφευρετική, με εκδόσεις όπως τα Δεκαοχτώ κείμενα και τα Νέα Κείμενα 1 και 2 και στα χρόνια της δικτατορίας. Τα χρονικά όρια 1958-1974, αν και συμβατικά, ορίζουν ένα αίτημα ελευθερίας και ανανέωσης που ξεκινά από την άνοδο της αριστεράς (ΕΔΑ) στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης το 1958 και φτάνει μέχρι την ευόδωσή του κατά την πτώση της χούντας το 1974 (βλ. Κ. Τσουκαλάς, «Σύντομη ή μακρά;», Το Βήμα 7/4/14). Στο σύγγραμμα χαρτογραφούμε την περίοδο τόσο από την άποψη των θεμάτων που κυριαρχούν στην πεζογραφία (ο άνθρωπος απέναντι στην ιστορία, μια νέα προτεραιότητα του ατομικού έναντι του συλλογικού, ανάδυση νέων ταυτοτήτων, έμφαση στο καθημερινό και στο περιθωριακό, κριτική των θεσμών, του μηχανικού πολιτισμού, του καταναλωτισμού και του μικροαστισμού), όσο και από την άποψη των τεχνοτροπικών τάσεων και των ειδών (μοντερνισμός, εξπρεσιονισμός, παράλογο, αλληγορία, νέος ρεαλισμός). Χωρίζοντας τη μελέτη σε δύο μέρη, παρακολουθούμε πώς αναπτύσσονται οι τάσεις αυτές σε συνθήκες δημοκρατίας, αλλά και πώς τροποποιούνται κάτω από το δικτατορικό καθεστώς, εστιάζοντας σε επιλεγμένα έργα. Συγγραφείς που θα συζητηθούν, μεταξύ άλλων είναι: Αλεξάνδρου, Βαλτινός, Βασιλικός, Γκρίτση-Μιλλιέξ, Γονατάς, Ιωάννου, Καχτίτσης, Κοτζιάς, Κουμανταρέας, Μπακόλας, Πλασκοβίτης, Ρένος, Σαμαράκης, Ταχτσής, Τσίρκας, Φραγκιάς, Χάκκας, Χατζής, Χειμωνάς.

The book aims to present the main themes, stylistic explorations, and intellectual trends reflected in the prose of the so-called "long" decade of the 1960s. After the social and literary numbness of the early post-Civil War years, a trend toward social and political liberalization began to emerge in the late 1950s, accompanied by a flourishing of literary production. This is also documented by the publication of important magazines such as Kritiki, Pali, and Epoches, and continues, inventively, with publications such as Dekaochto Keimena (Eighteen Texts) and Nea Keimena 1 and 2 (New Texts 1 and 2) during the years of the dictatorship. The period 1958-1974, although conventional, defines a demand for freedom and renewal that began with the rise of the left (EDA) to the position of official opposition in 1958 and culminated in its triumph with the fall of the junta in 1974 (see K. Tsoukalas, "Short or long?", ToVima 7/4/14). In this book, we map out the period both in terms of the themes that dominate prose (man versus history, a new priority of the individual over the collective, the emergence of new identities, an emphasis on the everyday and the marginal, criticism of institutions, mechanical civilization, consumerism, and petty bourgeoisie), as well as in terms of stylistic trends and genres (modernism, expressionism, absurdism, allegory, new realism). Dividing the study into two parts, we observe how these trends develop in democratic conditions, but also how they are modified under dictatorial regimes, focusing on selected works. Authors to be discussed include: Alexandrou, Valtinos, Vasilikos, Gritsi-Milliex, Gonatas, Ioannou, Kachtitsis, Kotzias, Koumantareas, Bakolas, Plaskovitis, Renos, Samarakis, Tachtsis, Tsirkas, Fragkias, Chakkas, Hatzis, and Cheimonas.