Οικιστικό Δίκτυο και Αστική Ανάπτυξη - Τυπολογική Ταξινόμηση Ελληνικών Πόλεων

Abstract

Οι πολιτικές και κοινωνικο-οικονομικές ανακατατάξεις των πρόσφατων δύο δεκαετιών σε διεθνές επίπεδο έχουν σηματοδοτήσει δραματικές αλλαγές στην οργάνωση του αστικού χώρου και στις σχετικές αντιλήψεις - πρακτικές ανάπτυξης και σχεδιασμού του. Σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και δικτυακής οργάνωσης, κλιματικής αλλαγής και πολύπλευρης κρίσης, βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής για τον ρόλο των πόλεων στη χωρική ανάπτυξη. Οι πόλεις αλλάζουν, αποκτούν πολυσύνθετες δομές και λειτουργούν όλο και περισσότερο ως κόμβοι ευρύτερων αστικών δικτύων ανεξάρτητα συνόρων και διοικητικών ορίων, γεγονός που επιβάλλει άμεση αλλαγή στην προσέγγιση της αστικής δυναμικής του οικιστικού δικτύου και επαναπροσδιορισμό μεθόδων - κριτηρίων για την αξιολόγησή της, με τρόπο ώστε να επιτρέπονται ποσοτικές και ποιοτικές εκτιμήσεις της υπερτοπικής εμβέλειας του αστικού χώρου και να αναδεικνύεται η βαρύτητα των πόλεων μεσαίου και μικρού μεγέθους. Σε αυτές τις συνθήκες, η Ελλάδα έχει ειδικό ενδιαφέρον, αφού η εκτίμηση της αστικής δυναμικής εξακολουθεί να στηρίζεται σε ξεπερασμένες μεθόδους και ανεπίκαιρα κριτήρια στο πλαίσιο χάραξης της αναπτυξιακής πολιτικής, επιδρώντας ποικιλοτρόπως στην εδαφική συνοχή και στην ανταγωνιστικότητα της χώρας στον διεθνή χάρτη. Στόχος του βιβλίου είναι η συμβολή στη συζήτηση σε μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα, όπου σε εξέλιξη βρίσκονται ενέργειες εκσυγχρονισμού του εθνικού συστήματος σχεδιασμού και διοίκησης. Σε αυτή την κατεύθυνση και στο ευρύτερο πλαίσιο των σύγχρονων θεωρητικών και μεθοδολογικών προσεγγίσεων αστικής ανάπτυξης, θέτοντας ως προτεραιότητα την ισχυροποίηση του ελληνικού οικιστικού δικτύου στη βάση μιας «πολυκεντρικής οπτικής», διατυπώνεται μια νέα πρόταση τυπολογικής ταξινόμησης πόλεων και οικισμών με χωρικά κριτήρια περιφερειακής βαρύτητας, που αξιολογείται μέσα από την πιλοτική εφαρμογή της σε εθνικό επίπεδο (πόλεις - έδρες νομών/νυν περιφερειακών ενοτήτων) και στην νησιωτική επικράτεια (μικρά ακριτικά νησιά Αιγαίου). Η δομή και το περιεχόμενο του βιβλίου βασίζονται στο τρίπτυχο «θεωρία - μεθοδολογία - έρευνα» με στόχο την αξιοποίησή του στον ακαδημαϊκό και ευρύτερο επιστημονικό χώρο (διδακτική - μεθοδολογία σχεδιασμού - εφαρμογή) και στη διοίκηση (χάραξη αναπτυξιακής πολιτικής).

The global political and socio-economic rearrangements of the past two decades have signaled dramatic changes in the organization of urban space as well as in the development and planning perceptions - practices. In conditions of globalization and network organization, climate change and multifaceted crisis, we are at the dawn of a new era in terms of cities’ role in spatial development. Cities are changing, acquiring complex structures and increasingly functioning as hubs of broader urban networks regardless of borders - administrative boundaries. This requires an immediate change in the approach to the urban dynamics of urban networks and a redefinition of methods -criteria employed to evaluate it, so as to allow quantitative and qualitative assessments of the supralocal reach of urban space and to highlight the importance of medium and small-sized cities. In these circumstances, Greece is of particular interest since urban dynamics are still assessed based on obsolete methods and outdated criteria in the context of policy making, affecting diversely the country’s territorial cohesion and competitiveness on the global map. The aim of the book is to contribute to the discussion at a difficult time for Greece, where actions to modernize the national planning and administration system are under way. In this direction within the wider context of modern theoretical and methodological approaches to urban development, and prioritizing the reinforcement of the Greek urban network based on a ‘multi-centred perspective’, a new proposal is formulated for a typological classification of cities/settlements with spatial criteria of regional importance, which is assessed through its pilot implementation at national level (cities - seats of prefectures/former regional units) and island territory (small border islands of the Aegean). The structure and content of the book are based on the threefold of ‘theory - methodology - research’ with the aim to be used in the academic and broader scientific sphere (didactics - planning methodology - implementation) as well as in the administration (development policy making).