Σύντομη Περιγραφή της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας

Abstract

Οι Νοηματικές Γλώσσες (ΝΓ), μία από τις οποίες είναι η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ), χρησιμοποιούν την κίνηση για την εκφορά και την όραση για την πρόσληψή τους. Αντίστοιχα, οι ομιλούμενες γλώσσες αξιοποιούν τον ήχο και την ακοή. Τα αρθρωτικά όργανα των ΝΓ μπορούν να ενεργοποιούνται ταυτόχρονα και από διαφορετικά συστήματα, φαινόμενο το οποίο ορίζεται ως «μη γραμμικότητα των ΝΓ»: διαφορετικά δάκτυλα ή χέρια μεταδίδουν γλωσσική πληροφορία σε διαφορετικά σημεία στον χώρο, με ταυτόχρονη χρήση κινήσεων ματιών, φρυδιών, στόματος, κλίσεων του κορμού κ.ο.κ. Η ιδιαιτερότητα αυτή των ΝΓ συντελεί στην ύπαρξη κοινών γλωσσικών μοτίβων μεταξύ τους. Η αντιπαραβολή των ΝΓ με καθολικά γλωσσικά χαρακτηριστικά εμφανίζει εξαιρετικού ενδιαφέροντος κοινά χαρακτηριστικά αλλά και σημαντικές διαφορές. Οι σημαντικότερες από αυτές, καθώς και οι συνέπειές τους στη διαμόρφωση γλωσσικών συστημάτων, γλωσσικής χρήσης και επικοινωνιακών μοτίβων ξεφεύγουν από τη στενή γραμματική θεώρηση και επεκτείνονται σε συναφή πεδία μελέτης. Ενδεικτικά, οι ΝΓ αξιοποιούν μεγαλύτερους μύες, όπως αυτούς των χεριών, ενώ τα αρθρωτικά όργανά τους είναι περισσότερο ορατά και ωριμάζουν νωρίς. Επιπλέον, στις ΝΓ η επικοινωνία προϋποθέτει την εδραίωση βλεμματικής επαφής μεταξύ των συνομιλητών κ.ο.κ. Απόρροιες των ιδιαιτεροτήτων αυτών εμφανίζονται στην ετυμολογία των ΝΓ, στην υψηλή σχέση μεταξύ μορφοσύνταξης, σημασιολογίας και πραγματολογίας, στα στάδια γλωσσικής ανάπτυξης, στις επικοινωνιακές τακτικές, στη διαμόρφωση γλωσσικο-πολιτισμικής ταυτότητας, στην κοσμοθεώρηση των χρηστών της ΕΝΓ, καθώς και στις τεχνικές και στα μέσα σύγχρονης και ασύγχρονης γλωσσικής μετάδοσης. Στο καθαρά γραμματικό μέρος του συγγράμματος περιγράφεται η δομή της ΕΝΓ ανά επίπεδο γλωσσικής ανάλυσης, ως φυσικής γλώσσας με μοναδικά χαρακτηριστικά, η οποία χρησιμοποιείται κυρίως στον ελλαδικό γεωγραφικό χώρο. Κοινωνιογλωσσικά θέματα και θέματα ιστορικής εξέλιξης της ΕΝΓ επίσης έχουν επηρεάσει σημαντικά τη σημερινή μορφή της. Για καθένα από τα παραπάνω θέματα έχουν αφιερωθεί ξεχωριστές ενότητες ή κεφάλαια στο παρόν σύγγραμμα «Σύντομη Περιγραφή της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας».

Sign languages (SLs), as well as Greek Sign Language (GSL), use motion for expression and vision for perception. Similarly, spoken languages use sound and hearing. The physical articulatory organs of different organ systems of SLs can be simultaneously active, unlike spoken languages; this feature is termed as ‘non-linearity’ in SLs: different fingers or hands can be active, in various points in physical space, accompanied by activity in the area of eyes, eyebrows, mouth, torso etc. This unique feature results in common cross-linguistic traits among SLs. Comparison of SLs with cross-linguistic traits brings up common features as well as significant differences. Some of the most prominent differences between signed and spoken languages, as well as their repercussions in forming different linguistic systems, in language use and in communication practices expand well beyond a narrow grammatical description into related fields of language studies. For example, SLs make use of larger groups of muscles for their formation, while their articulators are more visible and mature earlier in life; in SLs eye contact is a requirement for the establishment of communication, etc. These linguistic prerequisites are prominent in SL etymology, in the close relation between morphosyntax, semantics and pragmatics, in stages of language development, in communication practices and norms, in the development of a sociolinguistic identity and worldview among sign language users, as well as in the technical means of linguistic transmission and transcription. The linguistic structure of GSL, as an autonomous language used mainly in the geographical area of Greece, is described in the core grammar part of the book following the classic levels of linguistic analysis. Sociolinguistic issues and issues of historical development of GSL have also played a significant part in its present form. As is apparent, there is special reference of each of the above issues in chapters or subchapters of the present short description of Greek Sign Language.