Διδακτική της τέχνης στον 21ο αιώνα

Abstract

Το εγχειρίδιο παραθέτει σύγχρονες θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις στη διδακτική της τέχνης αντλώντας υλικό από την έρευνα του συγγραφέα, η οποία βασίστηκε στην παράλληλη βιβλιογραφική έρευνα και παραγωγή εικαστικού έργου (arts-based educational research). Παρουσιάζονται ζητήματα ταυτότητας των διδασκόντων εικαστικών και αναλύεται το φαινόμενο της σύγκλισης εικαστικών τεχνών και εκπαίδευσης. Ακολούθως, προσεγγίζεται το ζήτημα της διδασκαλίας σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών και περιγράφονται σχετικές, σύγχρονες προσεγγίσεις στη θεωρία και στην πρακτική διδακτική. Παρουσιάζονται τρόποι οργάνωσης διδακτικών σεναρίων, καθώς και η επίδραση των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική μεθοδολογία. Δίνεται έμφαση στο εργαλείο των εικαστικών σημειωματάριων, που προκαλεί τον αναστοχασμό μέσα από τη σύνδεση λόγου και εικαστικής αναπαράστασης νοημάτων. Αναλύονται ζητήματα, τα οποία αφορούν την ευρύτερη διδακτική του οπτικού πολιτισμού, καθώς και το πεδίο της πολυτροπικότητας. Με βάση τα παραπάνω, προσεγγίζεται το ζήτημα του οπτικού γραμματισμού. Περαιτέρω συνδέεται η διδακτική της τέχνης με τον οπτικό πολιτισμό και την κριτική παιδαγωγική εξετάζοντας και αναλύοντας την άρρηκτη σύνδεσή τους. Τέλος, περιγράφονται ζητήματα σχετικά με τη μεθοδολογία έρευνας στη διδακτική της τέχνης, εξετάζοντας ποιοτικές, μεικτές και arts-based μεθόδους, ενώ το βιβλίο κλείνει με μια μελέτη περίπτωσης, αντλημένη από τη διδακτορική διατριβή του συγγραφέα, στην οποία εφαρμόστηκε μια τέτοια προσέγγιση. Η συνολική στόχευση του παρόντος συγγράμματος είναι να εξηγηθεί στους φοιτητές και στις φοιτήτριες της Σχολής Καλών Τεχνών, που προσανατολίζονται στη διδακτική της τέχνης, ότι η ταυτότητα του εικαστικού και του εκπαιδευτικού πρέπει να συνδεθούν σε μια λειτουργική ενότητα υβριδικού χαρακτήρα, κάτι που αντανακλάται και στις προτεινόμενες μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Ομοίως, έμφαση δίνεται στην άρρηκτη σχέση λόγου και εικόνας που τεχνηέντως διαχωρίζονται στην ακαδημαϊκή και στην εκπαιδευτική έρευνα. Τελικό ζητούμενο είναι να καταστεί φανερό ότι η διδακτική της εικόνας είναι και διδακτική της σκέψης, καθώς η εικαστική παιδεία προσφέρει ευκαιρίες για όξυνση της αντιληπτικότητας, της κριτικής και αναστοχαστικής σκέψης, της μάθησης μέσα από την προσωπική διερεύνηση και ανακάλυψη.

This textbook presents contemporary theoretical and methodological approaches to the teaching of art, drawing on material from the research of the author, that is based on arts-based educational research. Issues of identity of visual teachers are presented, and the phenomenon of convergence of Visual Arts and education is analyzed. Furthermore, the issue of teaching contemporary artistic practices is approached, and likewise, related, modern approaches to theory and practical teaching. Moreover, Ways of organizing didactic scenarios as well as the impact of new technologies on educational methodology are presented. Emphasis is given to the tool of visual notebooks, which offers reflection through the connection of speech and visual representation of meanings. Issues concerning the broader teaching of visual culture, as well as multimodality are analyzed. On the basis of the above, the question of visual literacy is approached. Furthermore, the teaching of art and visual culture is connected with critical pedagogy by examining and analyzing their inextricable connection. Finally, issues related to research methodology in art didactics are described, examining qualitative, mixed and arts-based methods, while the book concludes with a case study concerning my doctoral thesis that applied such an approach. The overall aim of this textbook is to make it clear to the students of the School of Fine Arts who are oriented to art education, that the identity of the visual artist and the teacher should be linked in a functional unity of hybrid character, which is also reflected in the proposed methodological approaches. Similarly, emphasis is placed on the inextricable relationship between language and image that are artificially separated in academic and especially in educational research. The final aim is to make it clear that the teaching of the image is also the teaching of thought, as Visual Education offers opportunities for sharpening perceptiveness, critical and reflective thinking, learning through personal exploration and discovery.