Η αναπλαισίωση του έργου τέχνης

Abstract

Το βιβλίο εστιάζει στην έννοια της αναπλαισίωσης του καλλιτεχνικού έργου μέσω της δημιουργικής τροποποίησής του και ένταξής του σε νέα συγκείμενα. Εξετάζεται, κυρίως, η μέθοδος της τροποποίησης, όπως εφαρμόζεται από την περίοδο του μοντερνισμού και μετά στις εικονογραφημένες αφηγήσεις των κόμικς, μέσω του πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος που προκύπτει από τη συνύπαρξη του λόγου με την εικόνα με στόχο τη σύνθεση νέων αφηγήσεων (μετααφηγήσεων, μεταμυθοπλασιών κ.λπ). Αναλύονται και περιγράφονται έννοιες, ιδιαιτέρως διαδεδομένες στη μοντέρνα και ιδίως στη σύγχρονη τέχνη αναφορικά με τη μεταφορά ενός έργου σε νέο πλαίσιο, όπως η ιδιοποίηση, η προσαρμογή, η διασκευή, η διασημειωτική μετάφραση κ.ά. και επεξηγούνται με πληθώρα παραδειγμάτων όροι που περιγράφουν τους τρόπους συσχέτισης των εικόνων όπως η διεικονικότητα. Αξιοποιούνται, σε αυτήν την κατεύθυνση, ορολογίες και μέθοδοι ανάλυσης της σχέσης των «κειμένων» υπό την ευρεία έννοια (διακειμενικότητα – Kristeva, μετα-διακειμενικότητα, υπερκειμενικότητα κ.ά. – Genette) σε μια προσπάθεια εντοπισμού της πιθανότητας επέκτασής τους στο πεδίο των εικόνων, εφαρμόζοντας τις κατάλληλες προσαρμογές, αλλά και θεωρίες – κριτικές για τη μεταμοντέρνα τέχνη και τη λειτουργία της, που έχουν διατυπωθεί τόσο από αρνητικά διακείμενους στο μεταμοντερνισμό διανοητές (π.χ. Jameson, Baudrillard κ.ά.) όσο και από υποστηρικτές (π.χ. Hutcheon, Rose κ.ά.). Σε μια προσπάθεια αποσαφήνισης της συγκεχυμένης ορολογίας παρουσιάζονται και αναπτύσσονται μέσω παραδειγμάτων έννοιες όπως το Droste Effect, ο εγκιβωτισμός, η ειρωνεία, η παρωδία, η φάρσα, το γκροτέσκο, ο φόρος τιμής κ.ά. καθώς και η πιθανή σχέση τους με το χιούμορ και την ανοικείωση (συσχέτιση, αντιμετάθεση, υπερβολή, μετασχηματισμός κ.ά. – Klein). Τέλος, επιχειρείται μια ιστορικοποιημένη ερμηνεία των αναπλαισιωτικών πρακτικών από τις απαρχές των εφαρμογών της στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα (γελοιογραφίες εφημερίδων, Little Nemo, Krazy Kat κ.ά.) μέχρι τη γενικευμένη χρήση του, μεταπολεμικά από το περιοδικό MAD, την πολιτικοποίησή τους στα χρόνια του Underground και τις πολυσύνθετες μορφές και πολλαπλές διαστάσεις τους στα σύγχρονα εναλλακτικά κόμικς (Art Brut, Art Ops, Army @ Love, Crossed, Αστερίξ κ.ά.) μέσω της αναπλαισίωσης εμβληματικών έργων τέχνης καλλιτεχνών όπως οι Da Vinci, Michelangelo, David, Goya, Hokusai, Manet, Whistler, Munch, Duchamp, Malevich, Dali, Picasso, Magritte, Hopper, Wood, Escher κ.ά.

The textbook focuses on the concept of the recontextualizing of the artistic work via its creative modification and its integration into new contexts. It mainly examines the method of modification as applied to the illustrated narratives of comics from the modernist period onwards. Thus, this method is presented using the multiplying effect resulting from the coexistence of the word and the image in order to create new narratives (metanarratives, metafictions, etc.). Concepts that are particularly widespread in modern, and especially contemporary art, are analysed and described in relation to the transfer of a work into new contexts, such as appropriation, revision, adaptation, intersemiotic translation, etc. Not only this but also, terms describing the ways in which images are associated, such as interpictoriality, are explained with a wealth of examples. To this end, terminology and methods of analysing the relationship between 'texts' in the broad sense (intertextuality - Kristeva, metatextuality, hypertextuality, etc. - Genette) are used in an attempt to identify the possibility of extending them with appropriate adaptations to the field of images, but also theories - critiques of postmodern art and its function that have been formulated both by thinkers who are negative to postmodernism (e.g. Jameson, Baudrillard, etc.) and by its supporters (e.g. Hutcheon, Rose etc.). In an attempt to clarify the confusing terminology, concepts such as the Droste Effect, encapsulation, irony, parody, farce, grotesque, homage, etc. are presented and developed through examples and their possible relationship with humour and defamiliarization (association, transposition, exaggeration, transformation, etc. - Klein). Finally, an attempt is made to provide a historical interpretation of the practice of recontextualizing from its beginnings in the late 19th and early 20th centuries (editorial cartoons, Little Nemo, Krazy Kat, etc.) to its generalized use in the post-war period by MAD magazine, its politicisation in the Underground years and its complex forms and multiple dimensions in contemporary alternative comics (Art Brut, Art Ops, Army @Love, Crossed, Asterix, etc)through the recontextualization of iconic artworks by artists such as Da Vinci, Michelangelo, David, Goya, Hokusai, Manet, Whistler, Munch, Duchamp, Malevich, Dali, Picasso, Magritte, Hopper, Wood, Escher, etc.