Μέθοδοι συλλογής δεδομένων με τη χρήση ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου και μεθοδολογία έρευνας

Abstract

Μέχρι πρόσφατα οι ποσοτικές δειγματοληπτικές έρευνες πραγματοποιούνταν κυρίως μέσω τριών τεχνικών συλλογής δεδομένων: με συνέντευξη που διεξαγόταν με τη διά ζώσης επικοινωνία συνεντευκτή - ερευνώμενου, με συνέντευξη που διεξαγόταν με την τηλεφωνική επικοινωνία συνεντευκτή - ερευνώμενου μέσω σταθερών τηλεφώνων και με την αποστολή ερωτηματολογίου μέσω ταχυδρομείου. Η ενθάρρυνση του ερευνώμενου προσώπου να συμμετάσχει στην ερευνητική διαδικασία (στρατολόγηση) γινόταν επίσης με τον ίδιο τρόπο: με τη διά ζώσης επικοινωνία συνεντευκτή - ερευνώμενου, με την τηλεφωνική επικοινωνία συνεντευκτή - ερευνώμενου και με τη χρήση πρόσκλησης ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης που αποστελλόταν μέσω του ταχυδρομείου μαζί με το ερωτηματολόγιο αντιστοίχως. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η καταγραφή των απαντήσεων γινόταν σε έντυπο ερωτηματολόγιο και η διαχείριση των περιπτώσεων σε έντυπες φόρμες επαφής. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας εισέρχεται πλέον μία νέα διάσταση στις μεθόδους συλλογής δεδομένων, η «μηχανοργάνωση» (computerisation). Αυτή αφορά τη χρήση ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου αλλά και τη χρήση ηλεκτρονικού συστήματος διαχείρισης περιπτώσεων. Επιπλέον, εισέρχονται δύο νέα μέσα επικοινωνίας: το διαδίκτυο και το κινητό τηλέφωνο. Μέσω του διαδικτύου διενεργούνται πλέον οι διαδικτυακές έρευνες, που είναι αυτοσυμπληρούμενες και αυτοδιαχειριζόμενες έρευνες. Από την άλλη, οι τηλεφωνικές έρευνες οφείλουν πλέον να συμπεριλαμβάνουν και κινητά τηλέφωνα, αφού η χρήση των σταθερών τηλεφώνων φθίνει. Η έννοια της «μεθόδου συλλογής δεδομένων» γίνεται πλέον πιο σύνθετη, αφού, πλην των τεχνικών συλλογής, περιλαμβάνει τη διάσταση της στρατολόγησης του ερευνώμενου αλλά και τη διάσταση της μηχανοργάνωσης. Με την τεχνολογική έκρηξη των τελευταίων χρόνων ο κοινωνικός επιστήμονας έχει πλέον στην εργαλειοθήκη του όλο και περισσότερα εργαλεία, κυρίως ηλεκτρονικά, ώστε να πραγματοποιήσει τη συλλογή των δεδομένων αλλά και τη στρατολόγηση των ερευνώμενων και τον έλεγχο των συνεντευκτών. Παράλληλα, όμως, πρέπει να γνωρίζει να τα αξιοποιεί αποτελεσματικά, χρησιμοποιώντας τις ενδεδειγμένες μεθοδολογικές διαδικασίες, και να συντονίζει διαδικασίες, συστήματα, ερευνώμενους και συνεντευκτές. Ο στόχος του συγγράμματος είναι να εισαγάγει τον αναγνώστη στις νέες αυτές προκλήσεις σε σχέση με τη συλλογή δεδομένων βάσει πρωτογενούς έρευνας με τη χρήση των λογισμικών Limesurvey και SPSS.

Until recently, quantitative sample surveys were mainly conducted through three data collection techniques: interviews conducted through face-to-face interviewer-respondent communication, interviews conducted through interviewer-respondent telephone communication via landline telephones, and questionnaires sent by mail. Encouraging the respondent to participate in the research process (recruitment) was also done in the same way: by face-to-face interviewer-respondent communication, by telephone interviewer-respondent communication and by using an awareness and information invitation sent by mail together with the questionnaire respectively. In all the above cases, responses were recorded on a paper questionnaire and case management was done on paper contact forms. With the development of technology, a new dimension in data collection methods, 'computerisation', is now being introduced. This concerns the use of digital questionnaires and the use of a digital case management system. In addition, two new means of communication are being introduced: the Internet and the mobile phone. Online surveys, which are self-completed and self-administered, are now carried out via the Internet. On the other hand, telephone surveys now have to include mobile phones, as the use of landline telephones is declining. The concept of 'data collection method' is becoming more complex, since, in addition to the collection techniques, it includes the dimension of recruitment of the respondent and the dimension of computerisation. With the technological explosion of recent years, the social scientist now has in his toolbox more and more tools, digital mainly, to carry out data collection but also the recruitment of the interviewees and the control of the interviewers. At the same time, however, they must know how to use them effectively, using appropriate methodological procedures, and coordinate workflows, systems, respondents and interviewers. This book aims to introduce the reader to these new challenges with primary survey-based data collection using Limesurvey and SPSS software.