Η ανάπτυξη της γλώσσας της κοινότητας σε παιδιά από μειονοτικές ομάδες

Abstract

Τo παρόν εγχειρίδιο εστιάζει στο φαινόμενο της ατομικής διγλωσσίας (bilingualism) και, συγκεκριμένα, στους τρόπους με τους οποίους τα δίγλωσσα παιδιά από μειονοτικές ομάδες αναπτύσσουν τη γλώσσα της κοινότητάς τους. Αφορά οικογένειες στις οποίες είτε ο ένας είτε και οι δύο γονείς έχουν ως πρώτη γλώσσα μια άλλη, διαφορετική από την κυρίαρχη στο περιβάλλον γλώσσα («επίσημη»), αλλά επιθυμούν τα παιδιά τους να αποκτήσουν επάρκεια και στις δύο γλώσσες. Σε αυτές τις ομάδες ανήκουν μετανάστες και πρόσφυγες στην Ελλάδα, Έλληνες πολίτες Ρομά και μουσουλμάνοι, αλλά και ελληνικής καταγωγής άτομα σε διάφορες χώρες του εξωτερικού. Οι συγγραφείς αρχικά συζητούν το φαινόμενο της διγλωσσίας και τις ποικίλες όψεις του, καθώς και γλωσσικά και εκπαιδευτικά θέματα που αφορούν τις παραπάνω ομάδες. Στη συνέχεια, μέσα από τη συζήτηση θεωρητικών μοντέλων και ερευνητικών ευρημάτων αναφορικά με την οικογενειακή γλωσσική πολιτική, αναδεικνύονται οι κρίσιμοι παράγοντες που συμβάλλουν στην κατάκτηση της διγλωσσίας. Στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται η φοίτηση σε κοινοτικά σχολεία, δηλαδή σε άτυπες εκπαιδευτικές δομές όπου τα παιδιά παρακολουθούν μαθήματα της γλώσσας και του πολιτισμού της χώρας καταγωγής των γονέων τους παράλληλα με το τυπικό σχολείο. Οι συγγραφείς αναλύουν ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας τέτοιων σχολείων με παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, δίνοντας έμφαση αφενός στους στόχους τους (ανάπτυξη γλωσσικής επάρκειας στην κοινοτική γλώσσα αλλά και –ενδεχομένως– διαμόρφωση συγκεκριμένης εθνοπολιτισμικής ταυτότητας) και αφετέρου στις διδακτικές μεθόδους που εφαρμόζονται σε αυτά. Το όλο θέμα εξετάζεται υπό το πρίσμα σύγχρονων αντιλήψεων για τη διγλωσσία, ενώ το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε σχετικές διδακτικές προσεγγίσεις που τονίζουν τη σημασία της ανάπτυξης πολλαπλών γλωσσικών ρεπερτορίων και της αξιοποίησης όλων των γλωσσικών και επικοινωνιακών πόρων των δίγλωσσων μαθητών και μαθητριών.

Τhis textbook focuses on bilingualism and in particular on the ways in which minority-group children develop proficiency in the language spoken by their community. It involves families in which at least one parent has an L1 different from the language which is dominant in their country of residence and wish their children to develop both these languages. In the Greek context, such groups include immigrants and refugees, Greek Roma and Muslims, as well as Greek-origin people living abroad. The authors begin by discussing the various aspects and dimensions of bilingualism as well as issues related to the language use and education of such children. Drawing from research evidence and various theoretical frameworks on Family Language Policy, they manage to highlight the salient factors which contribute to bilingual development in such family contexts. One of the most important factors is attendance of ‘community schools’; the term refers to -usually informal- courses in which children belonging to a minority group learn the language and culture of their parents’ country of origin outside the mainstream school. The authors use examples from Greece and other countries to discuss issues related to the organization of such schools and their objectives; the latter may include not only the development of language proficiency but also the construction of a particular ethnic identity. They also discuss how schools may attempt to achieve these aims, in the light of recent approaches to bilingualism and language education. The final chapter presents related teaching approaches (‘pluralistic approaches to language teaching’) which stress the importance of developing plural communicative repertoires and exploiting the full range of communicative resources that bilingual students possess.