Το Αποθετήριο «Κάλλιπος» είναι ένας ιστοτόπος συλλογής συγγραμμάτων, βοηθημάτων και μαθησιακών αντικειμένων, που καλύπτει όλο το φάσμα της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Στο Αποθετήριο συγκεντρώνεται το υλικό που παρήχθη στα πλαίσια του Έργου «Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα», το οποίο και αντιστοιχίζει τα παραγόμενα πανεπιστημιακά συγγράμματα προς τα διδασκόμενα ακαδημαϊκά μαθήματα.
Φιλοδοξία του Αποθετηρίου είναι η συστηματική καταγραφή, οργάνωση και μακροχρόνια διατήρηση των συγγραμμάτων και μαθησιακών αντικειμένων της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Το Αποθετήριο θα παρέχει στους χρήστες του/μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας τις εξής υπηρεσίες:
- Ηλεκτρονική πρόσβαση σε ελληνικά ακαδημαϊκά ηλεκτρονικά συγγράμματα και βοηθήματα
- Δυνατότητα αναζήτησης πλήρους κειμένου και ανάκτησης περιεχομένου
- Περιεχόμενο οργανωμένο σε μαθησιακά αντικείμενα, τα οποία μπορούν να συνδυαστούν ώστε να συνθέσουν καινοτόμες προσεγγίσεις σε μαθήματα της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
- Μακροχρόνια διατήρηση και διαρκής διαθεσιμότητα του υλικού
Ως ψηφιακό τεκμήριο ορίζεται η ψηφιακή αποτύπωση της πνευματικής εργασίας (π.χ. κείμενο, εικόνες, γραφήματα, οπτικό ή ακουστικό ή οπτικοακουστικό υλικό) ενός δημιουργού, την οποία διαθέτει στη συλλογή του το Αποθετήριο και η οποία παραχωρείται από τον καταθέτη προς αναπαραγωγή.
Τα τεκμήρια είναι οργανωμένα σε πέντε (5) ευρείες Θεματικές Περιοχές:
- «Ανθρωπιστικές και Νομικές Επιστήμες - Επιστήμες Τεχνών και Γραμμάτων»
- «Επιστήμες Μηχανικών και Πληροφορική»
- «Φυσικές Επιστήμες»
- «Ιατρικές Επιστήμες - Επιστήμες της Ζωής»
- «Οικονομικές, Πολιτικές, Κοινωνικές, Γεωπονικές Επιστήμες».
Για κάθε σύγγραμμα το οποίο διατίθεται ως αυτόνομο τεκμήριο είναι διαθέσιμα και τα κεφάλαια που το συναποτελούν, όπως και μαθησιακά αντικείμενα τα οποία επίσης μπορούν να διατίθενται αυτόνομα, ως έχοντα μαθησιακή αξία.
Το Αποθετήριο περιλαμβάνει τους εξής τύπους τεκμηρίων:
- Ηλεκτρονικά συγγράμματα
- Κεφάλαια βιβλίων
- Εικόνες
- Ηχητικά αποσπάσματα
- Βίντεο
- Μαθηματικά αντικείμενα
- Αλγόριθμοι
- Χάρτες
- Πίνακες
- Διαδραστικά αντικείμενα
Τα τεκμήρια συνοδεύονται απαραίτητα από ένα σύνολο μεταδεδομένων, ενώ μπορεί να διατίθενται σε περισσότερα του ενός μορφότυπα. Για παράδειγμα, το ίδιο σύνολο μεταδεδομένων μπορεί να περιγράφει ένα ηλεκτρονικό σύγγραμμα που διατίθεται τόσο σε (μορφότυπο) pdf όσο και σε (μορφότυπο) epub.
Τα μεταδεδομένα είναι εν γένει δεδομένα που περιγράφουν άλλα δεδομένα. Στην προκειμένη περίπτωση, τα μεταδεδομένα περιγράφουν, με ενιαίο τρόπο και σε δομημένη μορφή, τα τεκμήρια του Αποθετηρίου, προκειμένου να διευκολύνεται η αναζήτηση και η ανάκτηση περιεχομένου.
Τα μαθησιακά αντικείμενα είναι αυτόνομες οντότητες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μάθηση, στην εκπαίδευση, στην κατάρτιση. Τα μαθησιακά αντικείμενα μπορούν να αποσπαστούν και να (επανα) χρησιμοποιηθούν σε άλλα μαθησιακά περιβάλλοντα, προκειμένου να διευκολυνθούν τα εκάστοτε επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα.
Η είσοδος στο Αποθετήριο «Κάλλιπος» είναι ελεύθερη μέσω διαδικτύου, χωρίς περαιτέρω τεχνικούς περιορισμούς. Πράγματι, τόσο μέσω της γραφικής διεπαφής, όσο και μέσω προγραμματιστικής διεπαφής (σύμφωνα με το πρότυπο διαλειτουργικότητας OAI-PMH), η πρόσβαση στα περιεχόμενα - μεταδεδομένα και πλήρες ψηφιακό υλικό - του Αποθετηρίου είναι κατ’ αρχήν ελεύθερη, ωστόσο υπόκειται σε συγκεκριμένους όρους. Ειδικότερα, συναρτάται κυρίως προς τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που καλύπτουν τα υποβληθέντα τεκμήρια. Τα δικαιώματα αυτά περιγράφονται με λεπτομέρεια εδώ.
Το Αποθετήριο χρησιμοποιεί το λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα Dspace (www.dspace.org) το οποίο συντηρείται και αναπτύσσεται από διεθνή ομάδα προγραμματιστών και αποτελεί ολοκληρωμένη λύση για τη δημιουργία αποθετηρίων. Το χρησιμοποιούμενο λογισμικό βάσης δεδομένων είναι η PostgreSQL (www.postgresql.org).
Το EPUB αποτελεί ένα ανοικτό πρότυπο ηλεκτρονικών εκδόσεων, το οποίο βασίζεται στις τεχνολογίες Παγκόσμιου Ιστού XHTML και CSS και χρησιμοποιείται σε ευρεία κλίμακα από εκδοτικούς οργανισμούς για τη διανομή και πώληση ψηφιακών βιβλίων. Αναπτύσσεται και υποστηρίζεται από τον διεθνή οργανισμό IDPF (International Digital Publishing Forum) και θεωρείται το πλέον κατάλληλο για ανάγνωση βιβλίων σε κινητές συσκευές (π.χ. smartphones, tablets, e-readers).
Η βασική διαφορά του EPUB σε σχέση με το καθιερωμένο PDF πρότυπο αφορά στη δυνατότητα του πρώτου να προσαρμόζει και να αναδιατάσσει το κείμενο στις διαστάσεις του παραθύρου ή της συσκευής ανάγνωσης, όπως συμβαίνει και σε μια ιστοσελίδα. Αντίθετα, σε ένα PDF αρχείο, το κείμενο, οι εικόνες και τα σχήματα είναι τοποθετημένα σε μια στατική, μη προσαρμόσιμη διάταξη, οργανωμένα σε σελίδες, όπως ακριβώς θα φαίνονταν και σε μια έντυπη έκδοση.
Η τρίτη έκδοση του προτύπου EPUB επιτρέπει νέα λειτουργικότητα σε σχέση με την προηγούμενη (δεύτερη) έκδοση, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα:
- την υποστήριξη των νέων στοιχείων της HTML5,
- την δυνατότητα εισαγωγής MathML για την αναπαράσταση μαθηματικών τύπων,
- την δυνατότητα ενσωμάτωσης πολυμεσικών αντικειμένων (δηλ. αρχείων ήχου και βίντεο) και
- την υποστήριξη διαδραστικών αντικειμένων, μέσω της γλώσσας Javascript
Όλα τα αρχεία EPUB που φιλοξενούνται στο αποθετήριο του «Κάλλιπου» μπορούν να διαβαστούν online, μέσω του ενσωματωμένου λογισμικού ανάγνωσης Readium, πατώντας το σύνδεσμο με την ένδειξη «Δείτε».
Στην περίπτωση που το αρχείο EPUB δεν εμφανίζεται σωστά ή επιθυμείτε να το διαβάσετε εκτός σύνδεσης, μπορείτε να το κατεβάσετε στον υπολογιστή ή την κινητή συσκευή σας και να χρησιμοποιήσετε για την αναπαραγωγή του (ενδεικτικά) κάποια από τις ακόλουθες εφαρμογές:
- Readium plugin for Chrome
- Adobe Digital Editions (Windows, Mac)
- Azardi (Windows, Mac, Linux)
- Cool Reader (Windows, Linux, Android)
- iBooks (Mac)
- EPUBReader plugin for Firefox
- Gitden Reader (Android)
- Aldiko Book Reader (Android)