Κριτήριο αξιολόγησης 7
Για κάθε ένα από τα παρακάτω ζεύγη αντιδράσεων προβλέψτε ποια αντίδραση θα χωρεί ταχύτερα (Β = ισχυρή βάση).


Ζεύγος i.

Επειδή το υπόστρωμα είναι δευτεροταγές και χρησιμοποιείται ισχυρή βάση ο μηχανισμός θα είναι σε κάθε περίπτωση Ε2 (παράγραφος 3.2.1). Κατά συνέπεια θα πρέπει το άτομο Br να είναι σε αξονική θέση όπως και ένα από τα γειτονικά του Η. Και στις δύο περιπτώσεις η απόσπαση Η μπορεί να γίνει από μία μόνο θέση αφού η άλλη (Η) δεν έχει τους 2 αποσπώμενους υποκαταστάτες σε 1,2-διαξονική διευθέτηση. Η διαμόρφωση Α είναι αυτή που οδηγεί σε απόσπαση στην πρώτη αντίδραση, ενώ η διαμόρφωση Β αυτή που οδηγεί σε απόσπαση στη δεύτερη αντίδραση. Συγκρίνοντας τις δύο διαμορφώσεις συμπεραίνεται ότι η Α είναι περισσότερο σταθερή από τη Β αφού έχει 2 ογκώδεις υποκαταστάτες σε αξονική θέση (η Β έχει 3). Άρα η πρώτη αντίδραση θα είναι ταχύτερη.

Ζεύγος ii.

Επειδή το υπόστρωμα είναι δευτεροταγές και χρησιμοποιείται ισχυρή βάση ο μηχανισμός θα είναι σε κάθε περίπτωση Ε2 (παράγραφος 3.2.1). Κατά συνέπεια θα πρέπει το άτομο Br να είναι σε αξονική θέση όπως και ένα από τα γειτονικά του Η. Και στις δύο περιπτώσεις η απόσπαση Η μπορεί να γίνει από μία μόνο θέση αφού η άλλη (Η) δεν έχει τους 2 αποσπώμενους υποκαταστάτες σε 1,2-διαξονική διευθέτηση. Η διαμόρφωση Α είναι αυτή που οδηγεί σε απόσπαση στην πρώτη αντίδραση, ενώ η διαμόρφωση Β αυτή που οδηγεί σε απόσπαση στη δεύτερη αντίδραση. Συγκρίνοντας τις δύο διαμορφώσεις συμπεραίνεται ότι η Α είναι λιγότερο σταθερή από τη Β αφού έχει 3 ογκώδεις υποκαταστάτες σε αξονική θέση (η Β έχει 2). Άρα η δεύτερη αντίδραση θα είναι ταχύτερη.

Ζεύγος iii.

Τα δύο υποστρώματα ακολουθούν πανομοιότυπο μηχανισμό (Ε2). Όμως στη δεύτερη αντίδραση γίνεται διάσπαση ενός δεσμού C-D ο οποίος είναι σταθερότερος από το δεσμό C-H (ισοτοπικό φαινόμενο, παράγραφος 1.10.2 και παράγραφος 3.2.2). Κατά συνέπεια η πρώτη αντίδραση θα είναι ταχύτερη.

Ζεύγος iv.

Τα δύο υποστρώματα ακολουθούν πανομοιότυπο μηχανισμό (Ε2). Όμως στη δεύτερη αντίδραση γίνεται διάσπαση ενός δεσμού C-I ο οποίος είναι ασθενέστερος από τον C-Br. Κατά συνέπεια η δεύτερη αντίδραση θα είναι ταχύτερη.

Ζεύγος v.

Τα δύο υποστρώματα ακολουθούν πανομοιότυπο μηχανισμό (Ε1) ο οποίος ευνοείται λόγω του ασθενούς πυρηνόφιλου, της δομής του υποστρώματος (δευτεροταγές και τριτοταγές) και της αυξημένης θερμοκρασίας. Όμως στη δεύτερη αντίδραση η διάσπαση του δεσμού C-αλογόνου δίνει ένα σταθερότερο καρβοκατιόν. Κατά συνέπεια η δεύτερη αντίδραση θα είναι ταχύτερη.













.