Οι ψηφιακοί ιστορικοί χάρτες και η διδακτική τους

Abstract

Το πρώτο μέρος του κεφαλαίου μάς εισάγει στην έννοια της ψηφιακής χαρτογράφησης και στη σύνδεσή της με την οπτικοποίηση. Γίνεται αναφορά στις έννοιες τόσο της συνέχειας και της αλλαγής, όσο και της διαφοροποίησης της διδασκαλίας, προς την κατεύθυνση της οποίας συμβάλλει η χρήση ψηφιακών ιστορικών χαρτών. Το δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στο παιδαγωγικό πλαίσιο αξιοποίησης της ψηφιακής χαρτογράφησης, το οποίο βασίζεται στην προσέγγιση της μάθησης μέσω της πράξης. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η προστιθέμενη αξία των ψηφιακών χαρτών στη διδασκαλία της ιστορίας αναφορικά με (1) την κατανόηση του χωροχρονικού πλαισίου των ιστορικών φαινομένων, (2) την αισθητοποίηση του χώρου και του χρόνου, (3) την κατανόηση της συνέχειας και αλλαγής, (4) τη συσχέτιση της ιστορίας με τη γεωγραφία και (5) τη σύνδεση των ψηφιακών χαρτών με την ανάπτυξη εννοιών ιστορικής σκέψης, όπως η ανάλυση πηγών, η συνέχεια και αλλαγή, τα αίτια και οι συνέπειες, και οι ιστορικές προοπτικές. Στη συνέχεια, καταγράφονται ερευνητικά δεδομένα αναφορικά με τη χρήση των ψηφιακών χαρτών στη διδασκαλία της ιστορίας, καθώς και τις δυσκολίες και τους περιορισμούς της χρήσης τους στο μάθημα της ιστορίας. Τέλος, παρουσιάζονται σχετικά εκπαιδευτικά λογισμικά οπτικοποίησης και εργαλεία του Συμμετοχικού Ιστού για τη δημιουργία ψηφιακών ιστορικών χαρτών και συζητούνται οι δυνατότητες και οι εκπαιδευτικές χρήσεις τους στη διδασκαλία της ιστορίας. Ακολουθούν οι δραστηριότητες με στόχο την κατανόηση των τρόπων χρήσης των ιστορικών χαρτών / χαρτών με ιστορικό περιεχόμενο: αναζήτηση ιστορικών χαρτών στο Διαδίκτυο με κριτήρια, πλοήγηση σε ιστότοπους ψηφιακών χαρτών, αξιολόγηση και οργάνωση ιστορικών χαρτών. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την επίδειξη χαρτών του Κέντρου Ψηφιακής Γεωγραφικής Εκπαίδευσης του ΠΤΔΕ του ΑΠΘ και την παράθεση πίνακα με τα αποθετήρια ψηφιακών χαρτών.

The first part of the chapter introduces us to the concept of digital mapping and its connection to visualization. Reference is made here to the concepts of continuity and change, as well as differentiation of teaching, towards which the use of digital historical maps contributes. The second part focuses on the pedagogical framework of digital mapping, which is based on the learning by doing approach. Specifically, the added value of digital maps in history teaching is presented in terms of (1) understanding the spatio-temporal framework of historical phenomena, (2) sensing space and time, (3) understanding continuity and change, (4) correlating history with geography and (5) linking digital maps with the development of historical thinking concepts, such as source analysis, continuity and change, causes and consequences, and historical perspectives. Then, research data regarding the use of digital maps in history teaching are presented, as well as the difficulties and limitations of their use in history lessons. Finally, relevant educational visualization software and participatory web tools for the creation of digital historical maps are presented and their possibilities and educational uses in history teaching are discussed. Activities aimed at understanding the ways of using historical maps / maps with historical content follow: searching historical maps on the Internet by criteria, navigating digital map sites, evaluating and organizing historical maps. The chapter concludes with the demonstration of maps of the Center for Digital Geographical Education of the Department of Digital Geographical Education of the Aristotle University of Thessaloniki and the presentation of a table with the repositories of digital maps.