Ηχητική Τέχνη και Ραδιόφωνο

Abstract

Η ραδιοφωνική τέχνη είναι το πεδίο όπου συναντιούνται η ηχητική τέχνη και το ραδιόφωνο. Περιλαμβάνει μια σειρά από πρακτικές που έχουν ως εκκίνησή τους αρχικά τη ριζοσπαστικοποίηση του ραδιοφωνικού θεάτρου και της ποίησης, αλλά στη συνέχεια συμμετέχουν στη διαμόρφωσή της, καθώς και καλλιτέχνες από διάφορα πεδία, όπως αυτά της ηλεκτροακουστικής μουσικής και των ψηφιακών τεχνών. Τελικά, η ραδιοφωνική τέχνη αμφισβητεί τις παραδοσιακές έννοιες του ραδιοφώνου, θεωρώντας τη ραδιοφωνική μετάδοση ως μια μορφή τέχνης, και διαμορφώνει μια πολυσυλλεκτική ταυτότητα, αναπτύσσοντας σήμερα μια μεγάλη ποικιλία αφηγηματικών προσεγγίσεων και πειραματισμών με έργα που εξερευνούν τον ήχο και τη σχέση του με τη γλώσσα, τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Το βιβλίο «Ηχητική Τέχνη και Ραδιόφωνο» αποτελεί μια προσπάθεια συστηματοποίησης της διδασκαλίας της ραδιοφωνικής τέχνης στη χώρα μας, όπου το πεδίο αυτό παραμένει μάλλον υπανάπτυκτο μέχρι σήμερα. Βασικός στόχος του εγχειριδίου αυτού είναι να παρουσιάσει με συστηματικό τρόπο τον ιστορικό κορμό της ραδιοφωνικής τέχνης, δηλαδή τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των ραδιοφωνικών έργων όπως αυτά εμφανίζονται ως αποτέλεσμα των τεχνολογικών, αισθητικών και κοινωνικών συνθηκών που τα δημιούργησαν. Δευτερεύων στόχος του βιβλίου είναι να παρουσιάσει τις βασικές αρχές ενός θεωρητικού συστήματος ανάλυσης έργων ραδιοφωνικής τέχνης, βασισμένου στην κατανόηση της λειτουργικής σημασίας των ηχητικών στοιχείων τους. Έτσι, το βιβλίο οργανώνεται σε δύο μέρη. Το Πρώτο Μέρος περιλαμβάνει την αναλυτική εξιστόρηση της εξέλιξης της ραδιοφωνικής τέχνης, ξεκινώντας από βασικά στοιχεία που αφορούν την ανάπτυξη του ραδιοφώνου ως μέσου, καθώς και του ραδιοφωνικού θεάτρου, όπως αυτό διαμορφώνεται στο μέσο αυτό. Το μέρος αυτό καλύπτει οκτώ κεφάλαια του βιβλίου (Κεφάλαια 1-8). Το Δεύτερο Μέρος (Κεφάλαια 9-11) περιέχει στοιχεία για μία θεωρία της ραδιοφωνικής τέχνης, προτείνοντας ένα πολυπαραμετρικό σύστημα αφηγηματικής ανάλυσης των ραδιοφωνικών έργων. Τα πρώτα 9 κεφάλαια του βιβλίου αποτελούν ένα πλήρες εξαμηνιαίο εισαγωγικό μάθημα, με αντικείμενο την ιστορία και τη θεωρία της ραδιοφωνικής τέχνης. Τα υπόλοιπα κεφάλαια μπορούν να αξιοποιηθούν για τη συστηματικότερη μελέτη των ραδιοφωνικών έργων σε ένα ανώτερο θεωρητικό επίπεδο. Το βιβλίο, εκτός από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες μαθημάτων που σχετίζονται με τη ραδιοφωνική τέχνη, απευθύνεται σε συνθέτες/-τριες ηλεκτροακουστικής μουσικής ή σε δημιουργούς ηχητικής τέχνης γενικότερα, που επιθυμούν να εξοικειωθούν με το καλλιτεχνικό αυτό είδος και να επεκτείνουν τις δημιουργικές τους αναζητήσεις προς την ιδιαίτερη αυτή καλλιτεχνική πρακτική.

Radio Art is an artistic field that emerges at the intersection of sonic art and radio. It originates from the radicalization of radio drama and poetry shaped significantly by electroacoustic music composers and media artists. Radio artists nowadays develop diverse approaches to narrativity and experimentation, creating works that explore sound and its relationship to language, culture and the environment. Radio Art seeks to challenge traditional notions of radio, considering broadcasting as an art form. This textbook proposes an educational approach to Radio Art in Greece where this field is rather underdeveloped until now. Its primary goal is to provide a comprehensive overview of Radio Art's historical development and more specifically to examine the evolution of the morphological traits of radio works as a result of the technological, aesthetic, and social conditions that created them. A secondary objective is to present the essentials of an analytical system for Radio Art works based on the narrative function of their sonic material. The book is divided into two Parts. A detailed account of the evolution of Radio Art, including a basic overview of radio and radio drama, is presented in the First Part which is articulated in eight chapters (Chapters 1-8). In the Second Part (Chapters 9–11) a theoretical framework for Radio Art works is presented and a poly-parametric system for their narrative analysis is proposed. The first nine chapters of this book are meant to support a complete undergraduate introductory course on the history and theory of Radio Art. The remaining chapters aim to further its study on a theoretical and analytical level which can be extended to a graduate course. This book is addressed to students who follow academic courses related to or focusing on Radio Art. It can be also useful to electroacoustic music composers or, in general, sonic artists who wish to enrich their knowledge about Radio Art and expand their creative work towards this fascinating artistic discipline.