Τέχνη και δημόσιος χώρος. Από την τοποειδική τέχνη στις «(αφ)εδράσεις» της κοινότητας. Σχεσιακή αισθητική και οι δυσαρέσκειές της

Abstract

Τι είναι δημόσιο στη δημόσια τέχνη; Προσπαθώντας να προσδιορίσει κανείς αυτό το ευρύ είδος της δημόσιας σύγχρονης τέχνης θα μπορούσε να αντλήσει τη γενεαλογία, από τα όσα έχουμε αναφέρει ήδη στα προηγούμενα κεφάλαια, στις ριζικές αλλαγές της τέχνης των δεκαετιών του 1960 και 1970 ή σε αυτά τα σημεία που εντοπίζει η Krauss στη «γλυπτική στο διευρυμένο πεδίο», που αφορούν τον ριζοσπαστικό τρόπο με τον οποίο εισάγονται η χωρικότητα, η χρονικότητα και η ενσώματη εμπειρία. Ταυτόχρονα, οι φιλοσοφικές και πολιτικές θεωρίες περί δημόσιου (χώρου) και δημόσιας σφαίρας, που συνδέονται με τους τριγμούς του σύγχρονου αστικού κράτους και δημοκρατίας, βρίσκουν διαφορετικές εκφράσεις σε αναζητήσεις (δημόσιας) τέχνης με πολιτικό πρόσημο, με συστατικά τη συλλογικότητα, τη σχεσιακότητα και τον ανταγωνισμό. Παρακολουθούμε πώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο διαμορφώνεται η μορφολογία καλλιτεχνικών πρακτικών και κατηγοριών, από την τέχνη της εγκατάστασης και την τοποειδική τέχνη, ως την τέχνη κοινωνικής εμπλοκής και τον καλλιτεχνικό ακτιβισμό. Αν σε αυτές προσθέσει κανείς το ιδιαίτερο κλίμα του τέλους του (20ού) αιώνα, που συνδέεται με τους τριγμούς της σύγχρονης δημοκρατίας, σκιαγραφεί τις περιπέτειες μιας διαφιλονικούμενης καλλιτεχνικής κατηγορίας. Διαφιλονικούμενης, γιατί ακριβώς αφορά τον δημόσιο χώρο. Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν, επίσης, σε νέες εννοιολογήσεις των κατηγοριών «κοινό» και «δημόσιο». Έτσι, βλέπουμε παραδείγματα που αφορούν πρακτικές καλλιτεχνών οι οποίοι επιχειρούν ποικιλοτρόπως να εμπλέξουν το κοινό, τη δημόσια σφαίρα, και να οδηγήσουν οριστικά σε σύγκλιση τέχνη και ζωή στα τέλη του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα.

What is public in public art? In trying to define this broad genre of public contemporary art, one could draw the genealogy, from what we have already mentioned in the previous chapters, to the radical changes in art of the 1960s and 1970s or to those points that Krauss raises in her idea of "sculpture in the expanded field" concerning the radical way in which spatiality, temporality and embodied experience are introduced in contemporary art. At the same time, the philosophical and political theories of the public (space) and public sphere associated with the turmoils of the contemporary state and democracy find different expressions in pursuits of (public) art with a political agenda, with collectivity, relationality and antagonism as its ingredients. We follow how within this context the morphology of artistic practices and categories is shaped, from installation art and site-specific art to social engagement art and artistic activism. Add to these the particular climate of the late (20th) century associated with the tremors of contemporary democracy, one outlines the adventures of a contested artistic category. Controversial, precisely because it concerns the public sphere. These developments also lead to new conceptualizations of the categories "public" and "commons". Thus, we see examples of the practices of artists who attempt in various ways to engage the public, the public sphere and to definitively converge art and life at the end of the 20th and beginning of the 21st century.